Wersja z 13:45, 16 lut 2010

Ostrzeżenie: Ta strona nie została jeszcze ostatecznie zweryfikowana. Tak długo jak niniejszy napis jest widoczny, należy traktować treści za tymczasowe, robocze. W sprawie szczegółów proszę przejść na stronę dyskusji związanej z tą stroną.

62

620

Okres reprodukcji¹ lub prokreacji¹, lub rozrodczości¹zaczyna sią z chwilą osiągnięcia dojrzałości². Menstruacja³ — pojawienie się periodu⁴, czyli miesiączki⁴ — również rozpoczyna się od dojrzałości. Pierwszy period⁵ występuje przy osiągnięciu dojrzałości, ostatni nazywa się menopauzą⁶ albo też klimakterem⁶. Brak periodu (np. po porodzie) nazywa się amenorrhoea⁷.

• 6. W mowie potocznej używa się wyrażenia okres przejściowy zamiast menopauzy.

621

Zdolność mężczyzny, kobiety lub pary małżeńskiej do udziału w reprodukcji (tzn. do wydania na świat żywego dziecka) nazywa się zdolnością rozrodczą¹ Brak takiej właściwości nazywa się niezdolnością rozrodczą², bezpłodnością² lub fizjologiczną niepłodnością². Płodność³ (601-1) natomiast oznacza faktyczną aktywność w reprodukcji poszczególnych osób, jak też grup osób. Wyrażenia zdolność płodzenia i płodność uważa się czasami za równoznaczne. Bezdzietność⁴ może być wywołana niezdolnością rozrodczą, ale podobnie jak słowo niepłodność⁴ obejmuje zarówno niepłodność fizjologiczną (621-2), jak też niepłodność świadomą⁵, którą czasem nazywa się niesłusznie bezpłodnością świadomą.

• 1. Warto tutaj zwrócić uwagę na odwrotne znaczenie odpowiednich wyrażeń angielskich i francuskich: angielskie słowo „fertility” odpowiada francuskiemu „fécondité” (płodność), natomiast angielskie „fecundity” — francuskiemu „fertilité” (zdolność rozrodcza).

622

Para małżeńska bezpłodna nie może wydać na świat dziecka. Bezpłodność może występować bądź u jednego partnera, bądź u obojga, i jeden z nich lub oboje mogą okazać się płodni z innym partnerem. U kobiet rozróżnia się bezpłodność całkowitą¹, gdy kobieta nigdy nie była zdolna do rodzenia dzieci, i bezpłodność częściową², która występuje po urodzeniu jednego lub kilku dzieci. Bezpłodność może być stała, ale istnieją także okresy bezpłodności przejściowej³. Kobiety mają okresy bezpłodności⁴ w każdym cyklu miesiączkowym⁵ (por. 620-4), ponieważ na ogół poczęcie może nastąpić tylko w ciągu kilku dni najbliższych okresu owulacji⁶. Kobieta jest bezpłodna w ciągu cyklu bezjajowego⁷ (tzn. takiego, w którym nie nastąpiła owulacja). Kobieta jest również bezpłodna począwszy od końca ciąży (602-5) do ponownego wystąpienia owulacji, co zazwyczaj następuje po połogu (603-6).

• 2. Nie należy mylić tego wyrażenia z niepłodnością nabytą, co oznacza niepłodność, będącą następstwem choroby lub doznanych obrażeń.

623

Płodność (621-3) pary małżeńskiej zależy od jej zdolności rozrodczych (621-1) i od nastawienia do reprodukcji¹. Rozróżnia się pod tym względem pary planujące², które starają się regulować liczbę dzieci i odstępy między ich urodzeniami, oraz pary nie planujące³, które nie podejmują tego rodzaju usiłowań i których płodność zależy całkowicie od ich aktywności płciowej i zdolności rozrodczej. Niektórzy demografowie rozumieją planowanie w sposób szerszy i do planujących zaliczają również pary małżeńskie, które starają się mieć możliwie najwięcej dzieci w czasie możliwie jak najkrótszym. W węższym znaczeniu planowanie płodności⁴ lub planowanie rodziny⁴ polega na zapobieganiu ciąży⁵ (por. 624) lub na przeprowadzaniu sztucznych poronień (604-2) bądź przejściowo, dla uzyskania pożądanego odstępu czasu między kolejnymi urodzeniami, bądź stale, aby zapobiec liczbie urodzeń większej od zamierzonej. Wyrażenia regulacja urodzeń⁶, świadome macierzyństwo⁶ lub planowanie płodności⁶ stosujemy mniej więcej w jednakowym znaczeniu; są one wszystkie nieprecyzyjne i mogą dotyczyć zarówno nastawienia pary małżeńskiej do reprodukcji, jak też zagadnień doktryn ludnościowych.

624

Przez zapobieganie ciąży¹ rozumie się stosowanie metod zmierzających do tego, aby stosunek płciowy², czyli coitus², nie doprowadził do poczęcia (602-1). Metodę antykoncepcyjną³ nazywa się czasem metodą regulowania urodzeń³, ostatni termin stosuje się jednak również w szerszym znaczeniu; obejmuje on wtedy także sztuczne poronienia (604-2), sterylizację i całkowitą wstrzemięźliwość⁴ od stosunków płciowych, a więc środki, których zazwyczaj nie zalicza się do metod antykoncepcyjnych.

625

Rozróżnia się czasem metody antykoncepcyjne ze stosowaniem środków¹ i bez stosowania środków² w zależności od tego czy wymagają, czy też nie wymagają stosowania materiałów antykoncepcyjnych³, tzn. środków fizycznych⁴ lub produktów plemnikobójczych⁴. Spośród metod nie wymagających stosowania środków antykoncepcyjnych należy wymienić coitus interruptus⁵. Inną metodą antykoncepcyjną nie wymagającą środków jest periodyczna wstrzemięźliwość⁶, czyli metoda rytmu⁶, która polega na unikaniu stosunków w okresie, w którym kobietę uważa się za płodną i na utrzymywaniu stosunków tylko w tzw. okresie bezpiecznym⁷ cyklu miesiączkowego (622-5), podczas którego zapłodnienie (602-2) uważa się za niemożliwe.

626

Najczęściej spotykane metody wymagające stosowania materiałów antykoncepcyjnych opierają się na użyciu następujących środków: prezerwatyw¹, pesariów², tamponów³ lub gąbek⁴, irygacji⁵, maści⁶ lub globulek antykoncepcyjnych⁶, pastylek pieniących⁷ lub proszków pieniących⁷.

* * *