Wersja z 13:45, 16 lut 2010

Ostrzeżenie: Ta strona nie została jeszcze ostatecznie zweryfikowana. Tak długo jak niniejszy napis jest widoczny, należy traktować treści za tymczasowe, robocze. W sprawie szczegółów proszę przejść na stronę dyskusji związanej z tą stroną.

52

520

Częstość małżeństw mierzy się współczynnikami małżeństw¹, z których należy wyróżnić przede wszystkim współczynnik surowy małżeństw², obliczany bądź jako stosunek ogólnej liczby zawartych małżeństw do całkowitej liczby ludności w danym okresie, bądź jako stosunek liczby riowożeńców (505-4) do całkowitej liczby ludności. Druga wielkość jest oczywiście dokładnie dwa razy wyższa od pierwszej.

521

Analizuje się odrębnie częstość małżeństw mężczyzn¹ i częstość małżeństw kobiet². Współczynnik małżeństw według płci³ oblicza się zazwyczaj w oparciu o odpowiednią liczbę osób podlegających ryzyku (134-2) dla każdej płci oddzielnie. Rozróżnia się zazwyczaj współczynnik pierwszych małżeństw⁴, który jest stosunkiem liczby kawalerów i panien (515-3, 515-4) zawierających związki małżeńskie — odpowiednio — do całkowitej liczby kawalerów i panien, oraz współczynnik powtórnych małżeństw⁵, który wiąże liczbę powtórnych małżeństw z całkowitą liczbą osób owdowiałych i rozwiedzionych. Oblicza się zazwyczaj współczynniki małżeństw według wieku⁶, w oparciu o liczby osób zdolnych do małżeństwa w poszczególnych grupach wieku. Oblicza się często również przeciętny wiek nowożeńców⁷.

522

Współczynniki małżeństw według wieku (521-6) zestawia się czasem w postaci tablicy częstości małżeństw¹, podobnej do tablicy wymieralności (431-1), w braku dostatecznych danych tablice te zawierają często tylko szeregi współczynników okolicznościowych dla kolejnych roczników wieku, czasem tylko dla osób wolnych (515-2), a czasem dla różnych kategorii osób zdolnych do małżeństwa. Tablica częstości małżeństw brutto¹ przedstawia historię grupy mężczyzn lub kobiet (116-2), którzy osiągnęli minimalny wiek małżeński i których liczba maleje zgodnie z danymi współczynnikami małżeństw według wieku, przy założeniu, że nie ma zgonów. Można obliczać funkcje analogiczne jak dla tablic wymieralności, np. prawdopodobieństwo małżeństwa² w wieku od x do x+1 czy liczby osób wolnych³ w różnym wieku. Tablica częstości małżeństw netto⁴ uwzględnia zarówno współczynniki zgonów, jak też współczynniki małżeństw. Nazywa się ją tablicą dwojakiej eliminacji⁵, populacja złożona z osób wolnych maleje bowiem zarówno z powodu zgonów, jak też z powodu małżeństw. Najważniejsze funkcje w tablicy częstości małżeństw netto są następujące: liczba dożywających osób wolnych⁶, które pozostają przy życiu i w stanie wolnym w wieku x; liczba dożywających osób spoza grupy wolnych⁷ w wieku x, którzy zawarli związki małżeńskie przed osiągnięciem wieku x; prawdopodobieństwo przeżycia w stanie wolnym⁸ przez pewien okres, zazwyczaj roczny. Na podstawie tablic częstości małżeństw brutto i częstości małżeństw netto można obliczyć dalsze trwanie życia w stanie wolnym⁹ dla osób danego wieku.

523

Współczynnik rozwodów¹ można obliczać w rozmaity sposób. Surowy współczynnik rozwodów² równa się stosunkowi liczby rozwodów do średniej liczby ludności w danym okresie. Oblicza się czasem stosunek liczby rozwodów do liczby istniejących małżeństw; wielkość tę można nazwać surowym współczynnikiem rozwodów wśród ludności w stanie małżeńskim³. W zasadzie współczynnik rozwodów należy obliczać jako stosunek liczby rozwodów w danym okresie do liczby małżeństw, które podlegały ryzyku (134-2) rozwodu w tym okresie. Nie ma jednak ustalonej terminologii. Jeżeli rozwody są zestawiane według wieku osób rozwiedzionych lub według czasu trwania małżeństwa, to można obliczyć współczynniki rozwodów według wieku⁴ albo współczynniki rozwodów według czasu trwania małżeństw⁵. Innym wskaźnikiem częstości rozwodów jest stosunek liczby rozwodów do nowo zawartych małżeństw⁶.

524

Gdy istnieją potrzebne dane statystyczne, można obliczać współczynniki rozwiązywania małżeństw¹, które podają dla każdej płci oddzielnie prawdopodobieństwo rozwiązania się małżeństwa przez zgon lub rozwód przy określonej kombinacji: wieku w chwili zawierania małżeństwa², różnicy wieku między małżonkami³ i czasu trwania małżeństwa⁴. Te współczynniki można układać w różnego rodzaju tablice rozwiązywania małżeństw⁵.

* * *