The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)
30: Różnice pomiędzy wersjami
(updating translation (II in place of I edition)) |
m (→306) |
||
(Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 17: | Linia 17: | ||
=== 302 === | === 302 === | ||
− | W ramach terytorium ({{RefNumber|30|1|2}}) zamieszkiwanego przez populację można zwykle wyróżnić {{TextTerm|podobszary|1|302|IndexEntry=podobszar}}. Dla celów administracyjnych wyróżnia się {{TextTerm|obszary administracyjne|2|302|IndexEntry=obszar administracyjny|OtherIndexEntry=obszar,administracyjny}} albo {{TextTerm| jednostki administracyjne|2|302|2|IndexEntry=jednostka administracyjna |OtherIndexEntry=jednostka, administracyjna}} lub {{TextTerm| jednostki podziału administracyjnego |2|302|3|IndexEntry= jednostka podziału administracyjnego |OtherIndexEntry=jednostka, podział administracyjny}}. Geografowie dokonują natomiast wyodrębnienia {{TextTerm|regionów|3|302|IndexEntry=region}} i {{TextTerm|stref|4|302|IndexEntry=strefa}}, które mogą, ale nie muszą pokrywać się z jednostkami podziału administracyjnego. Pojęcie regionu lub strefy bywa używane w odniesieniu do obszarów różnej wielkości, stąd pojęcie strefy polarnej, strefy klimatycznej lub obszaru miejskiego. Geografowie wyróżniają | + | W ramach terytorium ({{RefNumber|30|1|2}}) zamieszkiwanego przez populację można zwykle wyróżnić {{TextTerm|podobszary|1|302|IndexEntry=podobszar}}. Dla celów administracyjnych wyróżnia się {{TextTerm|obszary administracyjne|2|302|IndexEntry=obszar administracyjny|OtherIndexEntry=obszar,administracyjny}} albo {{TextTerm| jednostki administracyjne|2|302|2|IndexEntry=jednostka administracyjna |OtherIndexEntry=jednostka, administracyjna}} lub {{TextTerm| jednostki podziału administracyjnego |2|302|3|IndexEntry= jednostka podziału administracyjnego |OtherIndexEntry=jednostka, podział administracyjny}}. Geografowie dokonują natomiast wyodrębnienia {{TextTerm|regionów|3|302|IndexEntry=region}} i {{TextTerm|stref|4|302|IndexEntry=strefa}}, które mogą, ale nie muszą pokrywać się z jednostkami podziału administracyjnego. Pojęcie regionu lub strefy bywa używane w odniesieniu do obszarów różnej wielkości, stąd pojęcie strefy polarnej, strefy klimatycznej lub obszaru miejskiego. Geografowie wyróżniają też {{TextTerm|region naturalny|5|302|OtherIndexEntry=region, naturalny}}, {{TextTerm|region gospodarczy|6|302|OtherIndexEntry=region, gospodarczy}}, a także {{TextTerm|obszar naturalny|7|302|OtherIndexEntry=obszar, naturalny}} definiowany w kontekście ekologii ludzkiej ({{RefNumber|10|4|5}}), jako terytorium zamieszkiwane przez ludność o odrębnych cechach. |
+ | |||
=== 303 === | === 303 === | ||
Jednostki podziału administracyjnego są różne w różnych państwach, a granice tych jednostek w ramach jednego państwa podlegają zmienności w czasie. Podstawowymi jednostkami podziału są {{TextTerm|województwa|1|303|IndexEntry=województwo}}, w ramach których wyodrębnia się {{TextTerm|powiaty|2|303|IndexEntry=powiat}}, a te z kolei podlegają podziałowi na najmniejsze jednostki administracyjne – {{TextTerm|gminy|3|303|IndexEntry=gmina}}. Gminy mogą być gminami miejskimi, miejsko-wiejskimi lub wiejskimi. | Jednostki podziału administracyjnego są różne w różnych państwach, a granice tych jednostek w ramach jednego państwa podlegają zmienności w czasie. Podstawowymi jednostkami podziału są {{TextTerm|województwa|1|303|IndexEntry=województwo}}, w ramach których wyodrębnia się {{TextTerm|powiaty|2|303|IndexEntry=powiat}}, a te z kolei podlegają podziałowi na najmniejsze jednostki administracyjne – {{TextTerm|gminy|3|303|IndexEntry=gmina}}. Gminy mogą być gminami miejskimi, miejsko-wiejskimi lub wiejskimi. | ||
+ | |||
=== 304 === | === 304 === | ||
Linia 38: | Linia 40: | ||
Pojęcie {{TextTerm|aglomeracja|1|306}} może być stosowane do określenia różnego rodzaju zwartych zespołów domów mieszkalnych, niezależnie od wielkości tych zespołów. Pojęcie {{TextTerm|miejscowość|1|306|2}} bywa używane w tym samym znaczeniu, ale najczęściej stosuje się je do aglomeracji niezbyt wielkich. {{TextTerm|Osada|2|306}} jest aglomeracją wiejską utworzoną przez małą grupę domów. {{TextTerm|Wieś|3|306}} jest aglomeracją wiejską większych rozmiarów, w której występuje pewne zróżnicowanie gospodarcze ludności. {{TextTerm|Miastem|4|306|IndexEntry=miasto}} nazywa się miejscowość, w której rolnictwo nie odgrywa zasadniczej roli. Kryterium to, zastosowane nie do miejscowości, ale do aglomeracji, pozwala rozróżnić {{TextTerm|aglomeracje wiejskie|3|306|2|IndexEntry=aglomeracja wiejska|OtherIndexEntry=aglomeracja, wiejski}} i {{TextTerm|aglomeracje miejskie|4|306|2|IndexEntry=aglomeracja miejskie|OtherIndexEntry=aglomeracja, miejski}}. Miasto, będące siedzibą rządu, nazywa się {{TextTerm|stolicą|5|306|IndexEntry=stolica}}. Najważniejsza (zazwyczaj z punktu widzenia administracyjnego) aglomeracja jednostki podziału administracyjnego nazywa się {{TextTerm|miastem wojewódzkim|6|306|IndexEntry=miasto wojewódzkie|OtherIndexEntry=miasto, wojewódzki}} lub {{TextTerm|miastem powiatowym|6|306|2|IndexEntry=miasto powiatowe|OtherIndexEntry=miasto, powiatowy}}. Podział wielkich miast na {{TextTerm|podobszary|7|306}} jest czasami usankcjonowany administracyjnie poprzez wyróżnienie {{TextTerm|dzielnic|7|306|2|IndexEntry=dzielnica}}. | Pojęcie {{TextTerm|aglomeracja|1|306}} może być stosowane do określenia różnego rodzaju zwartych zespołów domów mieszkalnych, niezależnie od wielkości tych zespołów. Pojęcie {{TextTerm|miejscowość|1|306|2}} bywa używane w tym samym znaczeniu, ale najczęściej stosuje się je do aglomeracji niezbyt wielkich. {{TextTerm|Osada|2|306}} jest aglomeracją wiejską utworzoną przez małą grupę domów. {{TextTerm|Wieś|3|306}} jest aglomeracją wiejską większych rozmiarów, w której występuje pewne zróżnicowanie gospodarcze ludności. {{TextTerm|Miastem|4|306|IndexEntry=miasto}} nazywa się miejscowość, w której rolnictwo nie odgrywa zasadniczej roli. Kryterium to, zastosowane nie do miejscowości, ale do aglomeracji, pozwala rozróżnić {{TextTerm|aglomeracje wiejskie|3|306|2|IndexEntry=aglomeracja wiejska|OtherIndexEntry=aglomeracja, wiejski}} i {{TextTerm|aglomeracje miejskie|4|306|2|IndexEntry=aglomeracja miejskie|OtherIndexEntry=aglomeracja, miejski}}. Miasto, będące siedzibą rządu, nazywa się {{TextTerm|stolicą|5|306|IndexEntry=stolica}}. Najważniejsza (zazwyczaj z punktu widzenia administracyjnego) aglomeracja jednostki podziału administracyjnego nazywa się {{TextTerm|miastem wojewódzkim|6|306|IndexEntry=miasto wojewódzkie|OtherIndexEntry=miasto, wojewódzki}} lub {{TextTerm|miastem powiatowym|6|306|2|IndexEntry=miasto powiatowe|OtherIndexEntry=miasto, powiatowy}}. Podział wielkich miast na {{TextTerm|podobszary|7|306}} jest czasami usankcjonowany administracyjnie poprzez wyróżnienie {{TextTerm|dzielnic|7|306|2|IndexEntry=dzielnica}}. | ||
− | {{Note|1| Pojęcie {{NoteTerm|aglomeracja}} jest również używane w innym znaczeniu | + | {{Note|1| Pojęcie {{NoteTerm|aglomeracja}} jest również używane w innym znaczeniu (porównaj {{RefNumber|30|7|1}}). }} |
− | {{Note|4| | + | {{Note|4| Bardzo duże miasto okreslane jest często mianem {{NoteTerm|metropolia}}, rz. -{{NoteTerm|metropolitarny}}, przym. {{NoteTerm|miasto}}, rz. - {{NoteTerm|miejski}}, przym.}} |
− | |||
=== 307 === | === 307 === | ||
Linia 46: | Linia 47: | ||
Aglomeracje miejskie rozwijają się często przez przyłączenie miejscowości sąsiadujących, które tracą stopniowo swoją samodzielność funkcjonalną, zachowując jednak samodzielność administracyjną. Prowadzi to do powstawania {{TextTerm|aglomeracji|1|307|IndexEntry=aglomeracja}}, zawierającej {{TextTerm|centralny ośrodek miejski|2|307|OtherIndexEntry=centralny ośwrodek, miejski}} i {{TextTerm|przedmieścia|3|307}}, o wyspecjalizowanych funkcjach. {{TextTerm|Konurbacja|4|307}} jest zespołem miejskim powstałym przez połączenie kilku aglomeracji, które zachowały swoją niezależność. Często jednak pojęcia konurbacja używa się zamiennie z pojęciem aglomeracji. Powiązane funkcjonalnie i komunikacyjnie obszary dwóch lub więcej aglomeracji tworzą wieloprzestrzenny układy osadniczy określany, jako {{TextTerm|megalopolis|5|307}}. | Aglomeracje miejskie rozwijają się często przez przyłączenie miejscowości sąsiadujących, które tracą stopniowo swoją samodzielność funkcjonalną, zachowując jednak samodzielność administracyjną. Prowadzi to do powstawania {{TextTerm|aglomeracji|1|307|IndexEntry=aglomeracja}}, zawierającej {{TextTerm|centralny ośrodek miejski|2|307|OtherIndexEntry=centralny ośwrodek, miejski}} i {{TextTerm|przedmieścia|3|307}}, o wyspecjalizowanych funkcjach. {{TextTerm|Konurbacja|4|307}} jest zespołem miejskim powstałym przez połączenie kilku aglomeracji, które zachowały swoją niezależność. Często jednak pojęcia konurbacja używa się zamiennie z pojęciem aglomeracji. Powiązane funkcjonalnie i komunikacyjnie obszary dwóch lub więcej aglomeracji tworzą wieloprzestrzenny układy osadniczy określany, jako {{TextTerm|megalopolis|5|307}}. | ||
{{Note|2| Innym pojęciem używanym w tym znaczeniu jest {{NoteTerm|ośrodek miejski}}.}} | {{Note|2| Innym pojęciem używanym w tym znaczeniu jest {{NoteTerm|ośrodek miejski}}.}} | ||
− | {{Note|3| Często jako synonimu słowa przedmieścia używa się {{NoteTerm|strefy podmiejskie}} i {{NoteTerm|attynencje}}.<br />{{NoteTerm|przedmieścia}}, rz. - {{NoteTerm|przedmiejski, przym.}} | + | {{Note|3| Często jako synonimu słowa przedmieścia używa się {{NoteTerm|strefy podmiejskie}} i {{NoteTerm|attynencje}}.<br />{{NoteTerm|przedmieścia}}, rz. - {{NoteTerm|przedmiejski, przym.}}}} |
− | |||
==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ==<center><font size=12>* * * </font></center>== |
Aktualna wersja na dzień 11:01, 11 paź 2010
|
|
Rozmieszczenie i struktura ludności
30
301
Statystyka ludnościowa uwzględnia zwykle geograficzne rozmieszczenie ludności1 lub przestrzenne rozmieszczenie ludności1, a także jej strukturę (144-4). Każda populacja zamieszkuje pewien określony obszar2 lub terytorium2 (305-6), a analiza geograficznego rozmieszczenia ludności3 lub przestrzennego rozmieszczenia ludności3 pokazuje sposób rozmieszczenia jednostek na tym obszarze.
- 2. Terytorium, rz. - terytorialny, przym.
302
W ramach terytorium (301-2) zamieszkiwanego przez populację można zwykle wyróżnić podobszary1. Dla celów administracyjnych wyróżnia się obszary administracyjne2 albo jednostki administracyjne2 lub jednostki podziału administracyjnego 2. Geografowie dokonują natomiast wyodrębnienia regionów3 i stref4, które mogą, ale nie muszą pokrywać się z jednostkami podziału administracyjnego. Pojęcie regionu lub strefy bywa używane w odniesieniu do obszarów różnej wielkości, stąd pojęcie strefy polarnej, strefy klimatycznej lub obszaru miejskiego. Geografowie wyróżniają też region naturalny5, region gospodarczy6, a także obszar naturalny7 definiowany w kontekście ekologii ludzkiej (104-5), jako terytorium zamieszkiwane przez ludność o odrębnych cechach.
303
Jednostki podziału administracyjnego są różne w różnych państwach, a granice tych jednostek w ramach jednego państwa podlegają zmienności w czasie. Podstawowymi jednostkami podziału są województwa1, w ramach których wyodrębnia się powiaty2, a te z kolei podlegają podziałowi na najmniejsze jednostki administracyjne – gminy3. Gminy mogą być gminami miejskimi, miejsko-wiejskimi lub wiejskimi.
304
Ludność może być osiadła1, o stałym miejscu zamieszkania albo koczownicza2, tzn. nieustannie wędrująca w obrębie jakiegoś obszaru. Ludność, która przez pewną część roku żyje w stałych siedzibach, a pozostałą wędruje, nazywa się na pół koczowniczą3. W niektórych państwach spotykamy się z praktyką tworzenia rezerwatów4 dla wymierającej ludności rdzennej.
- 2. Koczowniczy, przym.- koczownik, rz.
305
Termin kraj1 oznacza zazwyczaj terytorium (301-2) zajmowane przez określony naród2 (333-3). Osoby należące do tego samego narodu mają na ogół wspólną kulturę. Państwo3 jest jednostką polityczną. Niektóre federacje4 albo państwa federalne4 dzielą się na mniejsze jednostki: stany5, których suwerenność jest ograniczona (np. w Stanach Zjednoczonych lub Australii). Pojęcie terytorium6 (301-2) stosuje się przede wszystkim w kontekście regionu geograficznego, choć termin ten może również oznaczać obszar stosunkowo niedawno skolonizowany albo zasiedlony. Czasami rozróżnia się terytoria autonomiczne7 i terytoria nieautonomiczne8.
- 2. Naród, rz. - narodowy, przym.
306
Pojęcie aglomeracja1 może być stosowane do określenia różnego rodzaju zwartych zespołów domów mieszkalnych, niezależnie od wielkości tych zespołów. Pojęcie miejscowość1 bywa używane w tym samym znaczeniu, ale najczęściej stosuje się je do aglomeracji niezbyt wielkich. Osada2 jest aglomeracją wiejską utworzoną przez małą grupę domów. Wieś3 jest aglomeracją wiejską większych rozmiarów, w której występuje pewne zróżnicowanie gospodarcze ludności. Miastem4 nazywa się miejscowość, w której rolnictwo nie odgrywa zasadniczej roli. Kryterium to, zastosowane nie do miejscowości, ale do aglomeracji, pozwala rozróżnić aglomeracje wiejskie3 i aglomeracje miejskie4. Miasto, będące siedzibą rządu, nazywa się stolicą5. Najważniejsza (zazwyczaj z punktu widzenia administracyjnego) aglomeracja jednostki podziału administracyjnego nazywa się miastem wojewódzkim6 lub miastem powiatowym6. Podział wielkich miast na podobszary7 jest czasami usankcjonowany administracyjnie poprzez wyróżnienie dzielnic7.
- 1. Pojęcie aglomeracja jest również używane w innym znaczeniu (porównaj 307-1).
- 4. Bardzo duże miasto okreslane jest często mianem metropolia, rz. -metropolitarny, przym. miasto, rz. - miejski, przym.
307
Aglomeracje miejskie rozwijają się często przez przyłączenie miejscowości sąsiadujących, które tracą stopniowo swoją samodzielność funkcjonalną, zachowując jednak samodzielność administracyjną. Prowadzi to do powstawania aglomeracji1, zawierającej centralny ośrodek miejski2 i przedmieścia3, o wyspecjalizowanych funkcjach. Konurbacja4 jest zespołem miejskim powstałym przez połączenie kilku aglomeracji, które zachowały swoją niezależność. Często jednak pojęcia konurbacja używa się zamiennie z pojęciem aglomeracji. Powiązane funkcjonalnie i komunikacyjnie obszary dwóch lub więcej aglomeracji tworzą wieloprzestrzenny układy osadniczy określany, jako megalopolis5.
- 2. Innym pojęciem używanym w tym znaczeniu jest ośrodek miejski.
- 3. Często jako synonimu słowa przedmieścia używa się strefy podmiejskie i attynencje.
przedmieścia, rz. - przedmiejski, przym.
* * *
|