Aktualna wersja na dzień 12:42, 5 kwi 2012

34

340

Klasyfikację ludności przeprowadza się niekiedy ze względu na język ¹lub dialekt², który jest odmianą języka zasadniczego. Wyróżnia się język ojczysty ³, jakim dany człowiek nauczył się mówić najwcześniej i język faktyczny⁴, czyli ten, którym zazwyczaj się posługuje. Rozróżnienie to eliminuje jednak tylko część trudności powstających przy klasyfikowaniu osób dwujęzycznych⁵ albo ogólniej wielojęzycznych⁵. Statystyki prezentujące informacje dotyczące języka zwie się statystykami językowymi⁶.

• 1. Język, rz. - językowy, przym.; lingiwistyka, rz.: nauka badająca istotę, budowę i rozwój języka.
• 2. Dialekt, rz. - dialektyczny, przym. Dialekt to regionalna odmiana języka, odznaczająca się swoistymi cechami fonetycznymi, leksykalnymi czy gramatycznymi
• 5. Dwujęzyczny, przym. - dwujęzyczność, rz.

341

Statystyką według wyznania¹ nazywa się podział populacji na grupy w oparciu o wyznanie³ czyli religię². W obrębie wielkich religii² rozróżnia się zazwyczaj główne odłamy⁴ czy sekty⁵. Człowiek nie mający żadnego wyznania może się uznawać za niewierzącego⁶, bezwyznaniowego⁶ lub ateistę⁶.

• 4. Rytuał, rz. Oznacza czasami ceremonię religijną.

342

Ludność można klasyfikować także według poziomu wykształcenia¹. Analfabetą³ nazywa się człowieka, który nie umie ani czytać, ani pisać. Piśmiennym² jest człowiek, który umie czytać i pisać. Statystyka uwzględniająca poziom wykształcenia⁴ może przewidywać klasyfikację według czasu trwania nauki⁵. Można także klasyfikować na podstawie ukończonego poziomu edukacji⁵, co wiąże się ze sposobem organizacji szkolnictwa⁸ w danym kraju.

• 2. Analfabeta, rz. - analfabetyzm, rz. Osoby, które potrafią czytać ale nie umieją pisać zwane są półanalfabetami, i klasyfikuje się w grupie osób piśmiennych. Statystyki osób piśmiennych są częścią statystyk dotyczących szkolnictwa.
• 3. Piśmienny, przym./rz.
• 4. Populacja w wieku szkolnym (346-7) jest często klasyfikowana na podstawie poziomu szkoły, do której osoby uczęszczają, a kwestie analfabetyzmu (piśmiennictwa) dotyczą wyłącznie osób spoza tego zakresu wieku.

343

System kształcenia ¹ obejmuje państwowe² i prywatne³ jednostki zapewniające edukację. Rozróżnia się na ogół trzy poziomy ksztłcenia⁵: kształcenie pierwszego stopnia⁶zwane kształceniem podstawowym, kształcenie drugiego stopnia⁷, czyli kształcenie średnie oraz kształcenie wyższe⁹. To ostatnie zawiera, między innymi, kursy prowadzone na poziomie uniwersyteckim¹¹. Różne kategorie szkół i ich nazwy zależą od organizacji szkolnictwa w poszczególnych krajach. Wspomniane trzy stopnie wykształcenia uzyskuje się zazwyczaj w placówkach, które nazywają się odpowiednio: szkołami podstawowymi, szkołami średnimi i szkołami wyższymi (uczelniami). Kształcenie zawodowe¹² może mieć miejsce zarówno na etapie nauki na poziomie średnim jak i wyższym.

344

Rodzaje instytucji edukacyjnych¹ i ich nazwy zależą od poszczególnych systemów edukacji w każdym kraju. Edukacja przedszkolna (343-4) prowadzona jest w przedszkolach². Instytucje, które oferują trzy, wspomniane powyżej, poziomy kształcenia (343-5) są zwykle nazywane odpowiednio: szkołami podstawowymi³, szkołami średnimi⁴, w tym gimnazja⁴ oraz uczelniami wyższymi⁵, w tym uniwersytety⁵.

345

Pojęcie klasa¹ (cf. 130-8) może oznaczać grupę uczniów² pobierających naukę jednocześnie u tego samego lub tych samych nauczycieli³. Termin klasa może oznaczać również pomieszczenie, w którym odbywają się lekcje. Pojęcia uczeń² używa się w stosunku do dzieci pobierających naukę w zakresie szkoły podstawowej lub średniej, podczas gdy osoby studiujące określa się mianem studentów⁶.

• 2. Stypendysta to osoba, która uzyskała stypendium, czyli pomoc finansową umożliwiającą dalszy rozwój.

346

Statystka szkolna¹ rozróżnia na ogół uczniów zapisanych²i uczniów uczęszczających do szkoły³ w określonych dniach, co pozwala badać frekwencję szkolną⁴. W niektórych krajach istnieje obowiązek szkolny⁵dla dzieci w określonym wieku; wyrażenie wiek szkolny⁶jest wtedy równoznaczne z wiekiem obowiązku szkolnego.

• 4. Wskaźnik uczęszczania jest udziałem uczniów uczęszczających na zajęcia wśród wszystkich uczniów zapisanych, podczas gdy wskaźnik zapisania odnosi uczniów zapisanych do całej populacji w wieku szkolnym.

347

Niektóre statystyki odzwierciedlają wzrost poziomu edukacji. Osoba zdobywa wykształcenie zazwyczaj stopień po stopniu, od najniższej klasy szkoły podstawowej aż po koniec studiów wyższych. Opuszczenie szkoły¹ w trakcie trwania obowiązku szkolnego warunkowanego wiekiem jest rzadkie i spowodowane jest zwykle chorobą lub śmiercią. Wskaźnik przerwania edukacji² jest prawdopodobieństwem opuszczenia szkoły przed uzyskaniem odpowiedniego stopnia albo w ciągu roku albo przy jego końcu i jest on zbudowany w ten sam sposób co prawodpodobieństwo śmierci w tablicach wymieralności; jego dopełnieniem do jedynki jest stopa retencji³. Wskaźniki te mogą być użyte do wyznaczenia tablic trwania życia szkolnego⁴, z których możliwe jest uzyskanie średniej długości edukacji⁵. Na koniec roku szkolengo uczniowie lub studenci, którzy nie kończą swych studiów, mogą uzyskać promocję do następnej klasy (roku studiów) lub nie – wówczas powtarzają dany rok nauki.

* * *