Aktualna wersja na dzień 11:45, 12 paź 2010

22

220

Proces pozyskiwania informacji statystycznej z materiałów wtórnych nazywamy ekstrakcją¹. Niezależnie od źródła pochodzenia informacja statystyczna podlega obróbce², która może być ręczna³, mechaniczna⁴, elektroniczna⁵ lub stanowić kombinację tych metod. Obróbka ręczna nie wymaga użycia sprzętu bardziej skomplikowanego niż kalkulator⁶. Obróbka mechaniczna wykorzystuje maszyny liczące (224-2); obróbka elektroniczna to obróbka z wykorzystaniem komputera (132-2*). Niezależnie od sposobu przeprowadzenia, obróbka statystyczna obejmuje serię operacji⁷, takich jak edytowanie⁸ danych, sprowadzenie ich do odpowiedniego układu (130-6*) oraz zliczanie (132-2) i agregowanie⁹. W zależności od przyjętej metody obróbki danych proces ten może być bardziej lub mniej skomplikowany.

• 1. Ekstrakcja, rz. - ekstrahować, cz.
• 2. Obróbka ,rz. - obrabiać, cz. Często używa sie pojęć: obróbka informacji lub obróbka danych.
• 8. Edytowanie, rz. - edytować, cz.; proces polegający na sprawdzeniu jakości danych oraz wyłuskaniu i poprawieniu błędów.

221

Praca z wykorzystaniem danych możliwa jest po wcześniejszym kodowaniu¹ dokumentu głównego². System kodowania³ pozwala przypisać odpowiedziom respondentów symbol liczbowy lub alfanumeryczny. Książka kodów zawiera informacje o sposobie kodowania. Kodowanie stosuje się dla ułatwienia agregowania danych i należy je odróżnić od klasyfikowania⁴, które polega na stworzeniu prostej listy pojedynczych kodów, które w każdym nagłówku⁵ zawiera jedną lub kilka liczb. Po zakodowaniu danych otrzymujemy zbiór danych (213-3*) który może być czytany elektronicznie. Drugim etapem edytowania jest czyszczenie⁶ zbioru danych w celu usunięcia błędów poprzez sprawdzenie poprawności⁷ oraz sprawdzenie spójności⁷; sprawdzenia te mogą mieć charakter wewnętrzny w obrębie poszczególnych jednostek statystycznych (patrz 110-1) lub też mogą polegać na porównywaniu różnych jednostek. Zidentyfikowane błędy można usuwać automatycznie.

• 1. Kod, rz. - kodować, cz. - kodowanie, rz.

222

Wyczyszczone dane nie są najczęściej bezpośrednio analizowane; podlegają one często grupowaniu (130-7) oraz sprowadzeniu do odpowiedniego, najczęściej tabelarycznego układu (130-6*), co prowadzi do uzyskania tablic statystycznych (131-4). Tablice mogą być efektem sortowania¹, mechanicznego lub elektronicznego, polegającego na uporządkowaniu jednostek według określonego kryterium lub zliczeniu jednostek posiadających określone charakterystyki. Wybór elementów lub charakterystyk może odbywać się na podstawie wartości jednej lub kilku zmiennych jakościowych. Niektóre badania można zrobić bez zliczania, prostego lub złożonego, pojedynczego lub powtarzalnego, a obecnie komputer (225-2) pozwala na obliczenia, które byłyby uciążliwe do przeprowadzenia bez jego użycia. Te ułatwienia doprowadziły do rozwoju technik analizy danych³. Deterministyczne i stochastyczne modele (patrz 730) są często wykorzystywane w takich obliczeniach, podobnie jak symulacje (730-6).

• 1. Sortowanie, rz. - sortować, cz.

223

Etap przygotowania tabeli (220-9) ma na celu dostosowanie otrzymanych wyników do postaci list¹, tabel liczbowych (131-4) lub wykresów (155-2), w których najczęściej używa się statystyk opisowych². Wykorzystanie grafiki komputerowej³ oraz kartografii komputerowej³ daje możliwość stworzenia wielu prezentacji graficznych już na wstępnym etapie.

224

Obróbka mechaniczna (220-4) w ścisłym znaczeniu nie wymaga używania sprzętu elektronicznego¹, który zastępuje wcześniejsze maszyny liczące². Najczęściej informacja jest kodowana (221-1*) na początku, a następnie wprowadzana do kart dziurkowanych³ poprzez dziurkarkę⁴. Karta sprawdzająca⁵ jest używana do sprawdzenia poprawności dziurkowania. Ten rodzaj maszyn nadal jest częstym sposobem wprowadzania danych do komputerów. Użycie innego typu wyposażenia, takiego jak sorter⁶ (maszyna sortująca karty) czy tabulator⁷ jest już rzadkie. Współcześnie dane są wprowadzane bezpośrednio na kasetach magnetycznych (patrz 226-4) lub dyskietkach (patrz 226-5) bez kart dziurkowanych.

• 3. Karta dziurkowana lub karta perforowana.
• 4. Dziurkarka rz.

225

Badania demograficzne zależą w dużym stopniu od elektronicznej obróbki danych¹ przy użyciu komputera². Pojęcie hardware³ odnosi się do sprzętu, podczas gdy software⁴ pozwala użytkownikowi⁵ korzystać z komputera. Specjaliści w zakresie komputerów⁶ to programiści⁷, którzy piszą programy⁸ wspierani przez analityków systemów⁹.

226

Na hardware (225-3) składają się komputer (225-2) zawierający jedną lub więcej centralnych jednostek przetwarzania¹, pamięć centralna², jeden lub więcej czytników danych zewnętrznych³, które używają taśm magnetycznych⁴ lub dyskietek⁵ oraz zbiór urządzeń peryferyjnych⁶. Z kolei na software (225-4) składa się system operacyjny⁷, którego zadaniem jest efektywnie zarządzać dostępnymi ułatwieniami⁸ dla użytkowników (225-5) korzystających z programów⁹ przeznaczonych do rozwiązywania problemów.

227

Użytkownik (225-5) może rozwiązywać problemy poprzez pisanie własnego programu (225-8) w ogólnym języku programowania¹, takim jak Fortran, Cobol, Basic lub Algol, lub w szczególnym języku, przeznaczonym do stosowania w określonym programie funkcyjnym (226-9) znajdującym się w centralnej pamięci (226-2) komputera, takim jak podstawowy system zarządzania danymi² używany do stworzenia i utrzymywania banku danych², program obróbki badania³ lub pakiet statystyczny⁴.

• 1. Poza wymienionymi językami programowania także inne rodzaje języków mogą być używane do zarządzania systemem operacyjnym.

228

Każda informacja przetwarzana w komputerze (225-2) przechodzi przez trzy etapy. Po pierwsze, wprowadzenie danych¹, które może być wykonane z użyciem kart dziurkowanych (224-3*) lub przez użycie np. klawiatury (227-8). Dane, które zostały już wprowadzone do komputera, mogą być dostępne z pamięci centralnej (226-2) lub z pamięci przenośnych (226-3) i są wykorzystywane jako dane wejściowe. Drugi etap - obróbka (220-2), podzielony jest na dwa główne rodzaje: obróbka numeryczna⁴ oraz obróbka nienumeryczna⁵. Statystyczne lub arytmetyczne wyliczenia są zazwyczaj działaniami z tej pierwszej kategorii, podczas gdy dostosowywanie danych należy do tej drugiej. W trzeciej fazie, zwanej także fazą wyjścia, wyniki⁶ mogą być wyświetlone lub wydrukowane (227-6), ale też zachowane w pliku pamięci zewnętrznej (226-3) do użycia w dalszych analizach. Wyniki mogą również być otrzymane poprzez użycie plotera⁷, gdy chcemy je otrzymać w formie wykresu.

* * *