The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)
40: Różnice pomiędzy wersjami
Z Demopædia
(Prof. dr Edward Rosset, Komitet nauk demograficznych 1966) |
m (→40) |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
<!--'''40'''--> | <!--'''40'''--> | ||
| − | {{ | + | {{Modified_edition_II_pl}} |
| − | |||
{{Summary}} | {{Summary}} | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
| + | |||
| + | = Umieralność i chorobowość = | ||
| + | == 40 == | ||
=== 401 === | === 401 === | ||
| − | Badanie {{TextTerm|umieralności|1|401|IndexEntry=umieralność}} | + | Badanie {{TextTerm|umieralności|1|401|IndexEntry=umieralność}} oznacza badanie wpływu zgonów na ludność. Ogólny termin {{TextTerm|współczynnik umieralności|2|401|OtherIndexEntry=współczynnik, umieralność}} obejmuje wszelkie {{NonRefTerm|wskaźniki}} ({{RefNumber|13|3|4}}) służące do mierzenia częstości {{TextTerm|zgonów|3|401|IndexEntry=zgon}} w obrębie danej populacji lub subpopulacji. W przypadku braku dookreśleń współczynnik umieralności należy rozumieć, jako {{TextTerm|surowy roczny współczynnik umieralności|4|401|OtherIndexEntry=umieralność, współczynnik surowy}} (patrz {{RefNumber|13|6|8}}), czyli iloraz liczby zgonów zaobserwowanych w ciągu roku w danej populacji i {{TextTerm|średniej liczebności populacji|5|401|IndexEntry=średnia liczebność populacji|OtherIndexEntry=populacja, średnia liczebność}} w ciągu tego roku. Gdy liczebność populacji zmienia się dość równomiernie średnią liczebność zastąpić można liczebnością w środku roku. Wśród współczynników zgonów obliczanych dla {{NonRefTerm|subpopulacji}} ({{RefNumber|10|1|6}}) najczęściej występują {{NonRefTerm|szczegółowe współczynniki zgonów}} ({{RefNumber|13|4|6}}), w tym {{TextTerm|współczynniki zgonów według płci|6|401|IndexEntry=współczynnik zgonów według płci}}i {{TextTerm|współczynniki zgonów wdług wieku|7|401|IndexEntry=wspólczynnik zgonów według wieku}}. |
| − | {{Note| | + | {{Note|2| Termin {{NoteTerm|umieralność}} bywa czasami używany zamiennie z pojęciem współczynnik zgonów}} |
| − | {{Note|5| Gdy okres obserwacji | + | {{Note|3| {{NoteTerm|Śmierć}}, rz. - {{NoteTerm|umrzeć}}, cz. - {{NoteTerm|zmarły}}, przym.}} |
| + | {{Note|5| Gdy okres obserwacji przekracza jeden rok, średnia liczebność populacji jest zazwyczaj wyznaczana jako średnia z kilku oszacowań rozmiaru populacji dla każdego z obserwowanych lat. {{NonRefTerm|Średnia liczba osobo-lat}} ({{RefNumber|13|5|6}}) jest również używana w mianowniku.}} | ||
| + | |||
=== 402 === | === 402 === | ||
| − | + | Szczegółowe (cząstkowe) współczynniki zgonów pozwalają na analizę {{TextTerm|zróżnicowania umieralności|1|402|IndexEntry=zróżnicowanie umieralności|OtherIndexEntry=zróżnicownie, umieralność}} pomiędzy różnymi grupami. Gdy jakaś grupa wykazuje umieralność wyraźnie wyższą niż jedna lub kilka innych grup, z którymi ją się porównuje, mówi się o {{TextTerm|nadmiernej umieralności|2|402|IndexEntry=nadmierna umieralność}}. Pod pojęciem {{TextTerm|umieralności według zawodu|4|402|IndexEntry=umieralność według zawodu}} rozumie się umieralność poszczególnych grup zawodowych. Termin ten może także oznaczać nadmierną umieralność wywołaną bezpośrednio przez specyficzne ryzyko związane z wykonywaniem danego zawodu ({{TextTerm|choroby zawodowe|6|402|IndexEntry=choroba zawodowa}}). | |
| − | {{Note|2| | + | {{Note|1| Uwzględnia się również różne przyczyny śmierci}} |
| + | {{Note|2| Pojęcie {{NoteTerm|nadumieralność mężczyzn}} jest wynikiem porównania poziomu umieralności mężczyzn z umieralnością kobiet w tym samym wieku. }} | ||
| + | |||
=== 403 === | === 403 === | ||
| − | + | {{NonRefTerm|Surowe współczynniki zgonów}} ({{RefNumber|40|1|4}}) wykazują dużą wrażliwość na {{NonRefTerm|strukturę populacji według wieku}} ({{RefNumber|32|5|6}}) a także na sam poziom umieralności. W celu zapewnienia porównania poziomu umieralności dla populacji o różnych {{NonRefTerm|strukturach}} ({{RefNumber|14|4|4}}) przyjęło się wyznaczać {{TextTerm|standardowy współczynnik zgonów|1|403}}. Najczęstszą metodą standaryzacji współczynnika jest przeliczenie wartości współczynnika w sposób pozwalający uwolnić się od wpływu struktury wieku populacji, a zatem standaryzacja współczynnika z uwzględnieniem tzw. {{TextTerm|populacji standardowej|2|403|IndexEntry=populacja standardowa |OtherIndexEntry=populacja, standardowa}}. Znając {{NonRefTerm|cząstkowe współczynniki}} ({{RefNumber|13|4|6}}) możemy, korzystając wprost z {{TextTerm|formuły standaryzacji|3|403|IndexEntry=formuła standaryzacji}}, wyznaczyć wartość surowego współczynnika zgonów. W razie braku danych w zakresie cząstkowych współczynników zgonów należy skorzystać z {{TextTerm|pośrednich metod standaryzacji|4|403|IndexEntry=pośrednie metody standaryzacji}}. Częściej jednak porównywalność uzyskuje się poprzez nałożenie {{TextTerm|standardowych współczynników zgonów|6|403|IndexEntry=standardowy współczynnik zgonu|OtherIndexEntry=zgony, współczynnik standardowy}} na poszczególne subpopulacje, a następnie zliczenie oczekiwanej liczby zgonów poprzez zsumowanie liczby zgonów w poszczególnych grupach. Wskaźniki konstruuje się odnosząc {{TextTerm|faktyczną liczbę zgonów|7|403|IndexEntry=faktyczna liczba zgonów |OtherIndexEntry=zgony, faktyczna liczba}} do {{TextTerm|oczekiwanej liczby zgonów|8|403|IndexEntry=oczekiwana liczba zgonów|OtherIndexEntry=zgony, oczekiwana liczba}}. | |
| + | {{Note|1| {{NoteTerm|Standaryzować}}, cz. - {{NoteTerm|wystandaryzowany}}, przym. - {{NoteTerm|standaryzacja}}, rz.: proces standaryzowania}} | ||
==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ||
Aktualna wersja na dzień 22:25, 10 paź 2010
|
|
Umieralność i chorobowość
40
401
Badanie umieralności1 oznacza badanie wpływu zgonów na ludność. Ogólny termin współczynnik umieralności2 obejmuje wszelkie wskaźniki (133-4) służące do mierzenia częstości zgonów3 w obrębie danej populacji lub subpopulacji. W przypadku braku dookreśleń współczynnik umieralności należy rozumieć, jako surowy roczny współczynnik umieralności4 (patrz 136-8), czyli iloraz liczby zgonów zaobserwowanych w ciągu roku w danej populacji i średniej liczebności populacji5 w ciągu tego roku. Gdy liczebność populacji zmienia się dość równomiernie średnią liczebność zastąpić można liczebnością w środku roku. Wśród współczynników zgonów obliczanych dla subpopulacji (101-6) najczęściej występują szczegółowe współczynniki zgonów (134-6), w tym współczynniki zgonów według płci6i współczynniki zgonów wdług wieku7.
- 2. Termin umieralność bywa czasami używany zamiennie z pojęciem współczynnik zgonów
- 3. Śmierć, rz. - umrzeć, cz. - zmarły, przym.
- 5. Gdy okres obserwacji przekracza jeden rok, średnia liczebność populacji jest zazwyczaj wyznaczana jako średnia z kilku oszacowań rozmiaru populacji dla każdego z obserwowanych lat. Średnia liczba osobo-lat (135-6) jest również używana w mianowniku.
402
Szczegółowe (cząstkowe) współczynniki zgonów pozwalają na analizę zróżnicowania umieralności1 pomiędzy różnymi grupami. Gdy jakaś grupa wykazuje umieralność wyraźnie wyższą niż jedna lub kilka innych grup, z którymi ją się porównuje, mówi się o nadmiernej umieralności2. Pod pojęciem umieralności według zawodu4 rozumie się umieralność poszczególnych grup zawodowych. Termin ten może także oznaczać nadmierną umieralność wywołaną bezpośrednio przez specyficzne ryzyko związane z wykonywaniem danego zawodu (choroby zawodowe6).
- 1. Uwzględnia się również różne przyczyny śmierci
- 2. Pojęcie nadumieralność mężczyzn jest wynikiem porównania poziomu umieralności mężczyzn z umieralnością kobiet w tym samym wieku.
403
Surowe współczynniki zgonów (401-4) wykazują dużą wrażliwość na strukturę populacji według wieku (325-6) a także na sam poziom umieralności. W celu zapewnienia porównania poziomu umieralności dla populacji o różnych strukturach (144-4) przyjęło się wyznaczać standardowy współczynnik zgonów1. Najczęstszą metodą standaryzacji współczynnika jest przeliczenie wartości współczynnika w sposób pozwalający uwolnić się od wpływu struktury wieku populacji, a zatem standaryzacja współczynnika z uwzględnieniem tzw. populacji standardowej2. Znając cząstkowe współczynniki (134-6) możemy, korzystając wprost z formuły standaryzacji3, wyznaczyć wartość surowego współczynnika zgonów. W razie braku danych w zakresie cząstkowych współczynników zgonów należy skorzystać z pośrednich metod standaryzacji4. Częściej jednak porównywalność uzyskuje się poprzez nałożenie standardowych współczynników zgonów6 na poszczególne subpopulacje, a następnie zliczenie oczekiwanej liczby zgonów poprzez zsumowanie liczby zgonów w poszczególnych grupach. Wskaźniki konstruuje się odnosząc faktyczną liczbę zgonów7 do oczekiwanej liczby zgonów8.
- 1. Standaryzować, cz. - wystandaryzowany, przym. - standaryzacja, rz.: proces standaryzowania
* * *
|
