The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)
16: Różnice pomiędzy wersjami
(Prof. dr Edward Rosset, Komitet nauk demograficznych 1966) |
m (→16) |
||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | <!--'''16'''--> | ||
| − | + | {{Modified_edition_II_pl}} | |
| − | {{ | ||
| − | |||
{{Summary}} | {{Summary}} | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
| Linia 10: | Linia 9: | ||
=== 160 === | === 160 === | ||
| − | {{TextTerm|Badaniem reprezentacyjnym|1|160|IndexEntry=badanie reprezentacyjne}} nazywamy zespół operacji, których celem jest | + | {{TextTerm|Badaniem reprezentacyjnym|1|160|IndexEntry=badanie reprezentacyjne}} nazywamy zespół operacji, których celem jest uzyskanie informacji o całej populacji na podstawie obserwacji tylko jej części, którą nazywamy {{TextTerm|próbą|2|160|IndexEntry=próba}}. Populację stanowi zbiór {{TextTerm|elementów|3|160|IndexEntry=element}}, które są przedmiotem badania. {{TextTerm|Jednostka losowania|4|160}} może być elementem lub grupą elementów populacji i wykorzystywana jest do wybrania próby. W demografii elementami próby są zwykle {{NonRefTerm|osoby}} ({{RefNumber|11|0|2}}), {{NonRefTerm|rodziny}} ({{RefNumber|11|5|1}}) lub {{NonRefTerm|gospodarstwa domowe}} ({{RefNumber|11|0|3}}), a jednostkami losowania są osoby, gospodarstwa domowe, zespoły budynków, dzielnice czy inne wydzielone terytoria. Próbka zawiera pewną liczbę tych jednostek, wybranych zgodnie z {{TextTerm|planem badania reprezentacyjnego|5|160|IndexEntry=plan badania reprezentacyjnego}} czyli {{TextTerm|schematem losowania|5|160|2|OtherIndexEntry=schemat losowania}}. |
| − | {{ | + | |
=== 161 === | === 161 === | ||
| − | {{TextTerm| | + | Próbę, której elementy zostały wybrane w sposób losowy nazywamy {{TextTerm|próbą losową|1|161|OtherIndexEntry=próba, losowa}}. Jeśli kompletna lista jednostek losowania jest dostępna, nazywamy ją {{TextTerm|operatem losowania|3|161|IndexEntry=operat losowania}}. W {{TextTerm|prostym losowaniu|4|161|IndexEntry=proste losowanie|OtherIndexEntry=losowanie, proste}} jednostki losowania wybrane są z operatu w sposób {{TextTerm|losowy|2|161}}. Proporcję jednostek wylosowanych nazywa się {{TextTerm|stopą losowania|5|161|IndexEntry=stopa losowania|OtherIndexEntry=stopa, losowania}} lub {{TextTerm|stopą reprezentacji|5|161|2|IndexEntry=stopa reprezentacji |OtherIndexEntry=stopa, reprezentacji}}. {{TextTerm|Losowanie systematyczne|6|161 }} to taki schemat losowania, w którym {{TextTerm|wybiera się systematycznie|7|161|OtherIndexEntry=wybór systematyczny}} z ponumerowanego operatu losowania jednostki co kolejną, określoną liczbę. Próba jest wybierana poprzez wzięcie {{NonRefTerm|n}}<sup>-tej</sup>, ({{NonRefTerm|n}} + {{NonRefTerm|s}})<sup>-tej</sup>, (n + 2s)<sup>-tej</sup>, ..., itd. jednostki, przy czym {{NonRefTerm|n}} nie jest większe niż {{NonRefTerm|s}} i jest wybrane losowo. W {{TextTerm|losowaniu grupowym|8|161|IndexEntry=losowanie grupowe |OtherIndexEntry=losowanie, grupowe}} czyli {{TextTerm|losowaniu klastrowym|8|161|2|IndexEntry=losowanie klastrowe|OtherIndexEntry=losowanie, klastrowe}} elementy populacji nie są wybierane pojedynczo, ale w grupach zwanych {{TextTerm|klastrami|9|161|IndexEntry=klaster}} . |
| + | {{Note|2| {{NoteTerm|Losowy}}, przym. - {{NoteTerm|losowość}}, rz. - {{NoteTerm|losować}}, cz.}} | ||
| + | |||
=== 162 === | === 162 === | ||
| − | W {{TextTerm| | + | W {{TextTerm|losowaniu warstwowym|1|162|IndexEntry=losowanie warstwowe |OtherIndexEntry=losowanie, warstwowe}} populacja podzielona jest na kilka {{TextTerm|warstw|2|162|IndexEntry=warstwa}}, które powinny być bardziej {{NonRefTerm|jednorodne}} ({{RefNumber|13|4|4}}) niż populacja jako całość. W każdej warstwie przeprowadza się losowanie proste ({{RefNumber|16|1|4}}). {{NonRefTerm|Stopa losowania}} ({{RefNumber|16|1|5}}) może być w każdej warstwie inna. {{TextTerm|Losowanie wielostopniowe|3|162|OtherIndexEntry=losowanie, wielostopniowe}} to metoda wyboru próby w kilku etapach. Próba {{TextTerm|jednostek rzędu pierwszego|4|162|IndexEntry=jednostka rzędu pierwszego|OtherIndexEntry=jednostka, rzędu pierwszego}} jest pierwszą wybraną próbą, a każda z tych jednostek jest wówczas postrzegana jako populacja ({{RefNumber|10|1|3}}), z której {{TextTerm|podpróba|5|162|IndexEntry=podpróba}} {{TextTerm|jednostek drugiego rzędu|6|162|IndexEntry=jednostka drugiego rzędu|OtherIndexEntry=jednostka, drugiego rzędu}} jest wybierana, a potem ponownie analogicznie. Gdy nie istnieje dobry operat losowania, próba na podstawie obszaru oznaczonego na mapie może być wybrana: metodę tę nazywa się {{TextTerm|losowaniem terytorialnym|7|162|OtherIndexEntry=losowanie, terytorialne}}. |
| + | {{Note|1| {{NoteTerm|Warstwować}}, cz.: dzielić na warstwy - {{NoteTerm|warstwowanie}}, rz.}} | ||
| + | |||
=== 163 === | === 163 === | ||
| − | W | + | W {{NonRefTerm|losowaniu prostym}} ({{RefNumber|16|1|1}}) otrzymuje się wskutek działania przypadku {{TextTerm|próbę reprezentacyjną|1|163|IndexEntry=próba reprezentacyjna}}, tj. próbę dającą względnie wierny obraz rozpatrywanej populacji pod względem zespołu cech badanych. W {{TextTerm|losowaniu kwotowym|2|163|IndexEntry=losowanie kwotowe}} natomiast wybiera się próbę z góry w taki sposób, żeby reprezentowała badaną populację pod względem niektórych cech; uzyskuje się to przydzielając każdemu {{NonRefTerm|ankietującemu}} ({{RefNumber|20|4|2}}) liczbę albo proporcję elementów posiadających określone cechy, które winny wejść do jego próby: w ramach tych {{TextTerm|kwot|3|163|IndexEntry=kwoty}} ankietujący ma swobodę wyboru elementów, składających się na jego próbę. |
| + | |||
=== 164 === | === 164 === | ||
| − | Nazwa {{TextTerm|parametr statystyczny|1|164}} może dotyczyć jakiejkolwiek charakterystyki liczbowej populacji | + | Nazwa {{TextTerm|parametr statystyczny|1|164}} może dotyczyć jakiejkolwiek charakterystyki liczbowej populacji. {{TextTerm|Estymacją statystyczną|2|164|IndexEntry=estymacja statystyczna}} nazywamy postępowanie, mające na celu wyznaczenie parametrów populacji na podstawie próby losowej. Uzyskane w ten sposób oszacowania są obarczone {{TextTerm|błędem próby|3|164|IndexEntry=błąd próby}}, którego rząd wielkości ustala się często obliczając odchylenie standardowe oszacowania, które wtedy przybiera nazwę {{TextTerm|błędu standardowego|4|164|IndexEntry=błąd standardowy}}. Żeby oznaczyć stopień dokładności oszacowania, można związać z nim {{TextTerm|przedział ufności|5|164}}, który podaje, w jakich granicach znajdzie się z danym z góry prawdopodobieństwem wartość oszacowanej wielkości. Mówimy, że między dwiema wartościami zachodzi {{TextTerm| istotna różnica |6|164|IndexEntry=różnica istotna (między dwiema wartościami)}}, jeżeli prawdopodobieństwo tego, że różnica co najmniej taka, jaką obserwujemy, powstaje przypadkowo, jest mniejsze od pewnego {{TextTerm|poziomu istotności|7|164|IndexEntry=poziom istotności}}. W ten sposób różnica będzie istotna przy 5 procentowym poziomie istotności, jeśli prawdopodobieństwo jej przypadkowego powstania będzie mniejsze niż 0.05. Ponadto, obok błędów próby mamy {{TextTerm|błędy obserwacji|8|164|IndexEntry=błąd obserwacji|OtherIndexEntry=błąd, obserwacji}} lub {{TextTerm| błędy odpowiedzi|8|164|2|IndexEntry=błąd odpowiedzi|OtherIndexEntry=błąd, odpowiedzi}}, które także wpływają na dokładność oszacowania. Błędy te zwykle zawierają się w {{TextTerm|obciążeniu ankietera|9|164|IndexEntry=obciążenie ankietera|OtherIndexEntry=obciążenie, ankietera}}, które jest systematycznym błędem wprowadzanym przez ankietera, gdy podstawowe dane są zbierane. |
| − | |||
==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ||
Aktualna wersja na dzień 00:53, 9 paź 2010
|
|
16
160
Badaniem reprezentacyjnym1 nazywamy zespół operacji, których celem jest uzyskanie informacji o całej populacji na podstawie obserwacji tylko jej części, którą nazywamy próbą2. Populację stanowi zbiór elementów3, które są przedmiotem badania. Jednostka losowania4 może być elementem lub grupą elementów populacji i wykorzystywana jest do wybrania próby. W demografii elementami próby są zwykle osoby (110-2), rodziny (115-1) lub gospodarstwa domowe (110-3), a jednostkami losowania są osoby, gospodarstwa domowe, zespoły budynków, dzielnice czy inne wydzielone terytoria. Próbka zawiera pewną liczbę tych jednostek, wybranych zgodnie z planem badania reprezentacyjnego5 czyli schematem losowania5.
161
Próbę, której elementy zostały wybrane w sposób losowy nazywamy próbą losową1. Jeśli kompletna lista jednostek losowania jest dostępna, nazywamy ją operatem losowania3. W prostym losowaniu4 jednostki losowania wybrane są z operatu w sposób losowy2. Proporcję jednostek wylosowanych nazywa się stopą losowania5 lub stopą reprezentacji5. Losowanie systematyczne6 to taki schemat losowania, w którym wybiera się systematycznie7 z ponumerowanego operatu losowania jednostki co kolejną, określoną liczbę. Próba jest wybierana poprzez wzięcie n-tej, (n + s)-tej, (n + 2s)-tej, ..., itd. jednostki, przy czym n nie jest większe niż s i jest wybrane losowo. W losowaniu grupowym8 czyli losowaniu klastrowym8 elementy populacji nie są wybierane pojedynczo, ale w grupach zwanych klastrami9 .
- 2. Losowy, przym. - losowość, rz. - losować, cz.
162
W losowaniu warstwowym1 populacja podzielona jest na kilka warstw2, które powinny być bardziej jednorodne (134-4) niż populacja jako całość. W każdej warstwie przeprowadza się losowanie proste (161-4). Stopa losowania (161-5) może być w każdej warstwie inna. Losowanie wielostopniowe3 to metoda wyboru próby w kilku etapach. Próba jednostek rzędu pierwszego4 jest pierwszą wybraną próbą, a każda z tych jednostek jest wówczas postrzegana jako populacja (101-3), z której podpróba5 jednostek drugiego rzędu6 jest wybierana, a potem ponownie analogicznie. Gdy nie istnieje dobry operat losowania, próba na podstawie obszaru oznaczonego na mapie może być wybrana: metodę tę nazywa się losowaniem terytorialnym7.
- 1. Warstwować, cz.: dzielić na warstwy - warstwowanie, rz.
163
W losowaniu prostym (161-1) otrzymuje się wskutek działania przypadku próbę reprezentacyjną1, tj. próbę dającą względnie wierny obraz rozpatrywanej populacji pod względem zespołu cech badanych. W losowaniu kwotowym2 natomiast wybiera się próbę z góry w taki sposób, żeby reprezentowała badaną populację pod względem niektórych cech; uzyskuje się to przydzielając każdemu ankietującemu (204-2) liczbę albo proporcję elementów posiadających określone cechy, które winny wejść do jego próby: w ramach tych kwot3 ankietujący ma swobodę wyboru elementów, składających się na jego próbę.
164
Nazwa parametr statystyczny1 może dotyczyć jakiejkolwiek charakterystyki liczbowej populacji. Estymacją statystyczną2 nazywamy postępowanie, mające na celu wyznaczenie parametrów populacji na podstawie próby losowej. Uzyskane w ten sposób oszacowania są obarczone błędem próby3, którego rząd wielkości ustala się często obliczając odchylenie standardowe oszacowania, które wtedy przybiera nazwę błędu standardowego4. Żeby oznaczyć stopień dokładności oszacowania, można związać z nim przedział ufności5, który podaje, w jakich granicach znajdzie się z danym z góry prawdopodobieństwem wartość oszacowanej wielkości. Mówimy, że między dwiema wartościami zachodzi istotna różnica 6, jeżeli prawdopodobieństwo tego, że różnica co najmniej taka, jaką obserwujemy, powstaje przypadkowo, jest mniejsze od pewnego poziomu istotności7. W ten sposób różnica będzie istotna przy 5 procentowym poziomie istotności, jeśli prawdopodobieństwo jej przypadkowego powstania będzie mniejsze niż 0.05. Ponadto, obok błędów próby mamy błędy obserwacji8 lub błędy odpowiedzi8, które także wpływają na dokładność oszacowania. Błędy te zwykle zawierają się w obciążeniu ankietera9, które jest systematycznym błędem wprowadzanym przez ankietera, gdy podstawowe dane są zbierane.
* * *
|
