The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)

Demopædia:O Demopædia: Różnice pomiędzy wersjami

Z Demopædia
Skocz do: nawigacja, szukaj
(No more a transclusion have to be translated)
(not needed)
 
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
<!--'''Demopædia:O Demopædia'''-->
+
<!--'''Demopædia:O Demopædii'''-->
 
<!--'''Demopædia:About'''-->
 
<!--'''Demopædia:About'''-->
−
<small>''This page will be translated from the '''Demopædia:About''' page of the English second edition site [[:en-ii:Demopædia:About]]''</small>
 
−
 
−
<center><big>Demopædia</big></center>
 
−
<center><big>A multi-lingual wiki-based demographic encyclopedia</big></center>
 
−
 
  
 
__TOC__
 
__TOC__
  
−
=History=
+
=Historia=
  
−
Developing the series of multilingual encyclopedic demographic dictionaries is one of the most enduring projects in the history of our discipline. And one of the most fruitful. In the early late 1960s, the United Nations Population Division has assembled a brilliant team of specialists to produce the then state of the art dictionaries in the official languages of the Organization. Two decades later the Division joined efforts with IUSSP to update these reference tools. The researchers and trainers of many countries have joined the project, albeit informally, by tailoring their national modules on the UN/IUSSP standard. As a result the international community might have at its disposal a standardized series of 14 encyclopedic demographic dictionaries. But in practice it does not because all language module are out of print and hardly a couple of libraries in the entire world may be expected to possess all of them.  
+
Rozwijanie serii wielojęzycznych encyklopedycznych słowników demograficznych jest jednym z najdłużej trwających projektów w historii naszej dyscypliny. I jednym z najbardziej owocnych. W pierwszej połowie lat 60. Biuro Populacji Organizacji Narodów Zjednoczonych zgromadziło zespół wspaniałych specjalistów, by ostatecznie przedstawić stan demografii w słowniku w językach urzędowych Organizacji. Dwie dekady później Biuro połączyło siły z IUSSP (Międzynarodowa Unia Badań Ludnościowych), by zaktualizować publikację stanowiącą już powszechny punkt odniesienia w tej dziedzinie. Naukowcy i wykładowcy z wielu krajów dołączyli do projektu, choćby nieformalnie, poprzez dostosowanie swoich narodowych modułów do standardów ONZ/IUSSP. W rezultacie społeczność międzynarodowa zyskała do dyspozycji wystandaryzowaną serię 14 encyklopedycznych słowników demograficznych. Niemniej w praktyce okazuje się, że nakłady modułów wszystkich języków się wyczerpały i prawdopodobnie jedynie kilka bibliotek na całym świecie posiada pełen komplet.
  
−
=Why on-line?=
+
=Dlaczego on-line?=
  
−
The multilingual encyclopedic demographic dictionary on the Internet became widely accessible. Demographic terms, their meaning and cross-references are now two clicks away for students, professors, researchers, government experts, journalists and NGO activists. You can elucidate the understanding of the term in the language of your work. Also, the multilingual dictionary assists you in grasping the subject of specialized texts in other languages.  
+
Wielojęzyczny encyklopedyczny słownik demograficzny w Internecie stał się powszechnie dostępny. Pojęcia demograficzne, ich znaczenie oraz wszelkie odsyłacze są teraz o dwa kliknięcia od studentów, nauczycieli, naukowców, ekspertów rządowych, dziennikarzy oraz działaczy organizacji pozarządowych. Możliwe jest znalezienie wytłumaczenia dla danego pojęcia w waszym języku zawodowym. Wielojęzyczny słownik pomaga wam również uchwycić przedmiot rozważań w specjalistycznych tekstach w innych językach.
  
−
=Functionalities=
+
=Funkcjonalność=
  
−
You can consult the Dictionary's language modules, read them or download and print them: all copyright owners have authorized us to provide you these options. You can search for a demographic term, surf to linked terms and expressions or move to another language or edition. As the Dictionary is structured in thematic chapters, you can locate a term within its contextual environment. The language modules have built-in indexes which makes possible easy navigation and cross-referencing. The Wiki platform provides powerful tools for further development. The specialists could post their additions and corrections on-line and discuss them collectively.  
+
Oprócz możliwości oferowanych przez elektroniczne wersje jak wyszukiwanie i nawigacja, wielojęzyczny encyklopedyczny słownik demograficzny jest książką zorganizowaną w rozdziały tematyczne, którą można czytać po kolei. Można również przechodzić między różnymi językami słownika, czytać online, pobierać i drukować: wszyscy właściciele praw autorskich umożliwili nam korzystanie z tych opcji. Moduły językowe mają wbudowane indeksy, które umożliwiają łatwą nawigację i przechodzenie do odnośników. Platforma Wiki zapewnia wszechstronne narzędzia do dalszego rozwoju. Specjaliści mogą publikować swoje uzupełnienia i poprawki online oraz wspólnie je omawiać.
  
−
=What is next=
+
=Co dalej=
  
−
Demographic knowledge made huge advances since the last editions of the Dictionary have been published. There is a clear sense that the structure and texts need updating. Doing it in a traditional format of 'live' panels and working groups would be hardly feasible. Developing on-line a renewed edition of multilingual encyclopedic demographic dictionary should be efficient and will unleash the potential of wide cooperation of professionals. Demopædia will host this project.
+
Wiedza demograficzna poczyniła ogromny postęp od ostatnich opublikowanych wydań Słownika. Wydaje się, że konieczna jest aktualizacja w zakresie struktury oraz treści. Dokonanie tego w tradycyjnej formie bezpośrednich paneli oraz warsztatów byłoby ciężkie do przeprowadzenia. Opracowanie online wznowionego wydania wielojęzycznego encyklopedycznego słownika demograficznego powinno być skuteczne oraz umożliwić szeroką współpracę ekspertów. Demopaedia będzie gospodarzem tego projektu.
 +
Demopaedia ma także potencjał stać się platformą wymiany oraz budowania rozległej bazy wiedzy o demografii i naukach ludnościowych. Naszą wizją jest rozległa i stale się rozwijająca encyklopedia na temat populacji, służąca społeczności międzynarodowej, korzystająca z napływu pomysłów i tekstów.
  
−
Demopædia also has the potential to become a platform for sharing and building a wider knowledge base in demography and population studies. Our vision is an extensive and constantly evolving encyclopedia on population, serving the world community and benefiting from influxes of ideas and texts.
+
= Jak używać Demopædii =
  
−
= How to use Demopædia =
+
== Szukając pojęcia lub wyrażenia demograficznego ==
 +
Podstawowy URL (adres internetowy) Demopædii to http://demopaedia.org. Ze strony głównej można przejść do poszukiwania terminu lub wyrażenia oraz wybrać język: szukanie będzie się odbywać w pełnym tekście drugiego (ostatniego) wydania Wielojęzycznego Słownika Demograficznego w wybranym języku. Dla języka arabskiego szukanie będzie się odbywać w zakresie strony wiki: ar-ii.demopaedia.org.
  
−
== By searching for a term or demographic expression ==
+
Przynajmniej dwa rodzaje odnośników mogą być wskazane:
−
The main URL (Internet address) of Demopædia is http://demopaedia.org. From this main page, you can enter in the search area for a term or expression and choose the language: it will search within the full text of the second (last edition) edition of the Multilingual Demographic Dictionary of this particular language. For Arabic, it will search within the ar-ii.demopaedia.org wiki site.  
+
* bądź przez numerowaną stronę, jak [[10#101|101]], [[11#112|112]] itd., co odpowiada konkretnej sekcji Wielojęzycznego Słownika Demograficznego. Osoby przyzwyczajone do dawnych drukowanych wydań są dobrze zaznajomieni z tą specyficzną, lecz skuteczną metodą;
 +
* bądź odnośnik do strony o podanej nazwie(jak Demografia [[pl-ii:Demografia]]), która zawiera szukane wyrażenie (czytaj poniżej).  
  
−
At least two kinds of link can be retrieved:
+
== Czytając książkę==
−
* either a numbered page, like [[10#101|101]], [[11#112|112]] etc., which corresponds to a section of the Multilingual Demographic Dictionary. Former users of the printed old books are very familiar with this special but efficient method ;
+
Zaczynając od pierwszych numerowanych stron lub sekcji [[10]], będziesz czytać pierwszy paragraf (101) pierwszego rozdziału zatytułowanego ''Pojęcia ogólne''.  
−
* either a link to a named page (like Demography [[en-ii:Demography]] for example) which contains the searched expression (read below).  
 
  
−
== By reading the book==
+
Każdy paragraf (od 5 do 10 paragrafów) w sekcji (strona internetowa) opisuje demograficzną koncepcję używając innych podobnych terminów. Pojęcia pisane pismem pogrubionym są to pojęcia główne (zwanymi TextTerm), które powinny być przetłumaczone na każdy język. TextTerm jest jednoznacznie wskazany poprzez numer przypisu dolnego. To jednoznaczne wskazanie (numer paragrafu - numer przypisu dolnego), na przykład 101-1 dla Demografii, pozwala na łatwe przejścia między językami. Czasami, przypis dolny jest również używany do podawania szczegółów specyficznych dla danego języka lub kraju, choć w większości przypadków służy do nawigacji między różnymi wersjami językowymi. Proszę przeczytać przedmowę do oryginalnych drukowanych książek, by lepiej zrozumieć w jaki sposób słowniki zostały zbudowane.  
−
Starting with the first numbered page or section [[10]], you will read the first paragraph (101) of the first chapter entitled ''General concepts''.  
 
  
−
Each paragraph (about 5 to 10 paragraphs) per section (Internet page) describes a demographical concept by using other similar terms. The terms in bold face are supposed to be main terms (called TextTerm) which have to be translated in any language. A TextTerm is uniquely defined by its footnote number. This unique definition (paragraph number - footnote number), for example 101-1 for Demography, permits an easy link between languages. Sometimes, the footnote is also used to give details specific to a peculiar language or country but most of times it is just used for cross-language navigation. Please read the preface of the original printed books in order to better understand how the dictionaries were originally built.  
+
Na górze i na dole każdej strony, pasek nawigacyjny ułatwia czytanie kolejnej numerowanej strony. Gdy pierwsze cyfry numerowanej strony zmieniają się, przechodzisz do nowego rozdziału. Dziewięć rozdziałów było dostępnych w drugiej edycji.
  
−
On the top and bottom of each page, a navigation bar helps you to read the next numbered page. When the first digit of a numbered page changes, you are accessing a newer chapter. Nine chapters were available for the second edition.  
+
Jeśli potrzebujesz lub chcesz przeczytać stronę w innym dostępnym języku, musisz tylko kliknąć na link.
  
−
If you need or want to read the page in another available language, you just have to click on the link.
+
Możesz również dostać się do tekstu pierwszego wydania.
  
−
You can also access to the text of the first edition.  
+
A z kolejnego wydania masz dostęp do każdego dostępnego języka tej samej edycji.
  
−
And from another edition you can access to any available language of the same edition.
+
== Czytając jedynie paragraf opisujący szukany termin ==
  
−
== By reading just a paragraph describing the searched term ==
+
Jeśli twoja wyszukiwarka internetowa pochodzi z robota wyszukiwarki (crawler), prawdopodobnie nie będziesz odnosił się sensownie do ''numeru'' strony (10, 20, itp.), lecz do ''nazwy''strony, takiej jak''współczynnik dzietność'' dla przykładu. W tym przypadku będziesz mógł przeczytać paragraf, gdy ''współczynnik dzietności'' został określony w Wielojęzycznym Słowniku Demograficznym na odpowiedniej stronie.
  
−
If your Internet search originates from a search crawler, you will probably not be linked to a meaningless ''numbered'' (10, 20 etc.) page but to a ''named'' page, like ''fertility rate'' for example. In that case, you will be able to read the paragraph where ''fertility rate'' was defined in the Multilingual Demographic Dictionary of the corresponding page. 
+
=== Łatwy dostęp do innych tłumaczonych terminów ===
  
−
=== Easy access to other translated text terms ===
+
Jeśli chcesz bezpośrednio zobaczyć jak przetłumaczyć dowolny TextTerm tego samego paragrafu, możesz kliknąć w dynamiczne okno, żeby uzyskać dostęp do tabeli ze wszystkimi terminami. Z kolumny tabeli w dowolny języku możesz przejść do numerowanej strony wybranego języka.
  
−
If you want to directly see how to translate any TextTerm of the same paragraph, you can click on the dynamic rolling box link and you will access to the table of all terms. From any language specific table column, you can jump to the numbered page of a chosen language.
+
=== Jak wymówić termin w innym języku ===
  
−
=== How to pronounce a term in another language ===
+
Na dole strony z nazwą (a nie - numerowanej strony) będziesz mieć dostęp do pliku audio nagranego przez demografów odpowiadającemu poprawnej wymowie. Jest to projekt w trakcie realizacji i wiele linków jest nadal pustych (czerwony link).
 +
nk).
  
−
At the bottom of a named page (not a numbered page) you will access to the audio file corresponding to the correct pronunciation recorded by demographers. This is an ongoing project and many links are still empty (red link).
+
=== Spis wszystkich stron z nazwami===
 +
Na samym dole strony będziesz mieć dostęp do listy wszystkich wymienionych stron podobnych do spisu treści w książkach drukowanych.
  
−
=== Index of all named pages ===
+
== Dostęp do Wielojęzycznego Słownika Demograficznego bezpośrednio poprzez jego URL ==
−
At the very bottom of the page you will have access to the list of all named pages similar to the Index of the printed book.
 
  
−
== Accessing the Multilingual Demographic Dictionary directly by its URL ==
+
=== Dostęp do numerowanych paragrafów drugiego wydania...===
 +
Jeśli chcesz uzyskać dostęp do paragrafu numer 632 arabskiego drugiego wydania, po prostu wpisz w URL numer strony (sekcji) poprzez wprowadzenie '''63''' (pierwsze dwa znaki) po '''<nowiki>wiki/</nowiki>''' w adresie: http://ar-ii.demopaedia.org/wiki/63
  
−
=== Accessing a numbered paragraph of the second edition ...===
+
=== ... i pierwszego wydania ...===
−
If you want to access to the numbered paragraph 632 of the Arabic second edition just type the URL of the numbered page (section) by entering '''63''' (first two digits) after the '''<nowiki>wiki/</nowiki>''' address: http://ar-ii.demopaedia.org/wiki/63  
+
Jeśli chcesz uzyskać dostęp do tego samego paragrafu, ale w pierwszym wydaniu, po prostu wprowadź '''-i''' w miejsce '''-ii''': http://ar-i.demopaedia/wiki/63 . Wiele sekcji zachowało numerację z pierwszych dwóch wydań, co może być interesujące rozważając rozwój języka oraz ogólnej koncepcji.
  
−
=== ... and of the first edition ...===
+
=== ... a także w dowolnym języku ===
−
If you want to access to the same paragraph but of the first edition , just enter '''-i''' instead of '''-ii''': http://ar-i.demopaedia/wiki/63 . Many of the sections have kept the same numbering between the first two editions and it might be interesting to consider the evolution of the language as well as of the concept.
 
  
−
=== ... and of another language ===
+
W celu uzyskania dostępu do tego samego paragrafu w innym języku, po prostu zmień dwie litery używając międzynarodowego angielskiego skrótu dla języków([http://www.sil.org/iso639-3/codes.asp?order=639_1&letter=%25 ISO 639]):
−
 
+
==== Lista językowych skrótów ====
−
In order to access the same paragraph in another language, just change the two letters using the international English abbreviation of languages ([http://www.sil.org/iso639-3/codes.asp?order=639_1&letter=%25 ISO 639]):
 
−
==== List of language abbreviations ====
 
 
{|
 
{|
−
|Abbreviation || Language
+
|Skrót || Język
 
|-
 
|-
−
| ar || Arabic
+
| ar || Arabski
 
|-
 
|-
−
| cs || Czech
+
| cs || Czeski
 
|-
 
|-
−
| de || German
+
| de || Niemiecki
 
|-
 
|-
−
| en || English
+
| en || Angielski
 
|-
 
|-
−
| es || Spanish
+
| es || Hiszpański
 
|-  
 
|-  
−
| et || Estonian
+
| et || Estoński
 
|-
 
|-
−
| it || Italian
+
| it || Włoski
 
|-  
 
|-  
−
| ja || Japanese
+
| ja || Japoński
 
|-
 
|-
−
| fi || Finnish
+
| fi || Fiński
 
|-
 
|-
−
| fr || French
+
| fr || Francuski
 
|-
 
|-
−
| pl || Polish
+
| pl || Polski
 
|-
 
|-
−
| pt || Portuguese
+
| pt || Portugalski
 
|-
 
|-
−
| ru || Russian
+
| ru || Rosyjski
 
|-
 
|-
−
| sv || Swedish
+
| sv || Szwedzki
 
|-
 
|-
−
| zh || Chinese
+
| zh || Chiński
 
|}
 
|}
  
−
=== Accessing directly to a term or expression ===
+
=== Dostęp bezpośrednio do pojęcia lub wyrażenia ===
 +
 
 +
Jeśli chcesz uzyskać dostęp do nazwanej strony [[en-ii:Age-specific fertility rates|Age-specific fertility rates]] bezpośrednio, bo wiesz, że to pojęcie lub wyrażenie należy do drugiego wydania angielskiego słwonika, po prostu wpisz  '''<nowiki>http://en-ii.demopaedia.org/wiki/Age-specific fertility rates</nowiki>'''. Zauważ, że możesz wprowadzać spacje, co zostanie automatycznie przetworzone. Jeśli wyrażenia zawierają również akcenty lub cyrylicę lub chińskie lub arabskie znaki itd., wówczas wpisz je także do adresu URL, zostaną one zastąpione przez odpowiednie wartości Unicode w URL (niezbyt to ładne, ale przydaje się). Pamiętaj o wysyłaniu takich adresów URL poprzez Unicode (utf-8) w wiadomościach e-mail w celu zachowania niezmiennego ich wyglądu i aby mieć pewność, że będą działać po przesłaniu.
 +
 
  
−
If you want to access the named page [[en-ii:Age-specific fertility rates|Age-specific fertility rates]] directly because you know that this term or expression belongs to the second edition of the English dictionary, just type '''<nowiki>http://en-ii.demopaedia.org/wiki/Age-specific fertility rates</nowiki>'''. Please note that you can enter space and they will be replaced by underscore. If the expressions contains also accents or cyrillic or Chinese or Arabic etc. characters, please enter them into the URL, they will be replaced by their Unicode values on the returned URL (making them ugly but functional). Please send these URLs using Unicoded (utf-8) e-mails in order to keep them exchangeable and always readable.
+
== Dostęp do Otwartej Encyklopedii Ludnościowej  ==
  
 +
Każde pojęcie zdefiniowane jako pojęcie demograficzne lub wyrażenie demograficzne w Wielojęzycznym Słowniku Dmograficznym, które powinno być przetłumaczone na każdy język, będzie mieć swoją własną stronę w Otwartej Encyklopedii Ludnościowej.
  
−
== Accessing the Open Encyclopedia on Population  ==
+
Oryginalna definicja zawarta w którymś z dwóch wydań Wielojęzycznego Słownika Demograficznego jest (lub była w paragrafie nadpisanym w drugim wydaniu) punktem startu dla narzędzi multimedialnych Encyklopedii Ludnościowej.
  
−
Each text term, defined as a demographic term or demographical expression of the Multilingual Demographic Dictionary which must be translated into any language, will have its own named page in the Open Encyclopedia on Population.  
+
Wielojęzyczny Słownik Demograficzny oferuje zarówno szeroki konsensus (terminologia ONZ z początku lat 50.), jak i przetłumaczenie na wiele języków (około 15). Jednocześnie nie posiada wady bycia nieaktualnym, starym (np. dla drugiego wydania francuskiego - 1981r.): niektóre sekcje czy nawet rozdziały powinny zostać napisane lub przeredagowane.
  
−
The original definition expressed in one of the two Multilingual Demographic Dictionary editions is (or was if the paragraph has been overwritten by the second edition) a first start for a multimedia Encyclopedia on Populations.  
+
Ponadto Encyklopedia używała zawsze wykresów i rysunków, których zabrakło w drukowanej wersji Wielojęzycznego Słownika Demograficznego, a nowoczesna Encyklopedia może być multimedialna i może oferować animowaną grafikę lub pliki audio.  
  
−
The Multilingual Demographic Dictionary offers the advantage of large consensus (United Nations commission on terminology of the early 50's) and having been translated into various languages (about 15 languages). But it has the disadvantage of being old (1981 for the second edition in French): some sections or even chapters have to written or rewritten.  
+
Używając darmowego oprogramowania funkdacji Wikimedia (nazywanej MediaWiki), Demopædia będzie oferowała takie same możliwości, zasady i ograniczenia jak Wikipedia.
  
−
Also Encyclopedia have always used graphs or pictures which were missing in the printed Multilingual Demographic Dictionary and modern Encyclopedia can be multimedia and can offer animated drawings or audio files.
+
Stąd też składnia różnych URL jest podobna do innych stron Wikipedii, tj. by usunąć odniesienie do konkretnego wydania, po prostu zostaw dwie litery ze skrótu językowego: '''<nowiki>http://en.demopaedia.org/wiki/Age-specific fertility rates</nowiki>'''
  
−
Using the free software of the Wikimedia foundation (called MediaWiki), Demopædia will offer the same possibilities with the same rules and constraints as Wikipedia.
+
Dodatkowo składnia wiki z Demopædii jest dokładnie taka sama jak składnia Wikipedii.  
  
−
Thus the syntax of the various URLS is similar to any Wikipedia site, i.e by suppressing any mention of the edition, just keeping the two letters of the abbreviated language: '''<nowiki>http://en.demopaedia.org/wiki/Age-specific fertility rates</nowiki>'''
+
== Kiedy strona ruszy? ==
  
−
Also the wiki syntax of Demopædia is exactly the same as the Wikipedia syntax.
+
Strona Demopædii będzie po raz pierwszy uruchomiona przy okazji [http://iussp2009.princeton.edu Międzynarodowej Konferencji Ludnościowej w Marakeszu] na początku października 2009, a Otwarta Encyklopedia zostanie uruchomiona wyłącznie dla członków [http//iussp.org stowarzyszenia IUSSP] (pierwsza próba zostanie zaproponowana uczestnikom w Marakeszu).  
  
−
== When will the site be open? ==
+
Po zainstalowaniu różnych narzędzi w celu walki ze spamerami oraz aktami wandalizmu, strona będzie, mamy nadzieję, uruchomiona dla wszystkich ekspertów z zakresu badań ludnościowych.
  
−
The Demopædia site will be first opened for the [http://iussp2009.princeton.edu International Conference on Population in Marrakesh] in early October 2009, and the Open Encyclopedia will be opened only to the members of the [http//iussp.org IUSSP association] (a first training has been proposed to participants in Marrakech).
+
= ''Ujednolicone drugie wydanie'' słowników jako etap przejściowy =
  
−
Once the various tools in order to fight against spammers and vandalism will be installed, the site will, hopefully, be opened to any specialist in Population Studies.
+
Od czasu szkolenia w Marakeszu, wiele pracy zostało zrobionej, by podnieść jakość zeskanowanych tekstów. Szczegółowe programu komputerowe za pomocą analizatorów składni sprawdzają teksty pierwszego i drugiego wydania w 12 lub 13 językach w celu wykrycia brakujących terminów w jednym lub innym języku.
  
−
= For a ''Unified second edition'' of the dictionaries as an intermediate step =
+
Pierwsze analizy tych prac wskazują, że drugie wydanie nie było tak dokładne jak pierwsze. Pierwsze wydanie było wynikiem prac Komisji terminologii w połowie lat 50-tych, a drugie wydanie było najpierw wprowadzone w języku francuskim w 1981, a następnie przetłumaczone i dostosowane do angielskiego w 1982 oraz hiszpańskiego w 1985, niemieckiego w 1987 itd. aż do czeskiego w 2005.
  
−
Since the training in Marrakech, a lot of work has been done to improve the quality of the scanned texts. Specific computer programs using parsers have cross check the texts of the first and second editions in about 12 to 13 languages in order to detect the missing text terms in one or another language.
+
Niektóre terminy, wyrażenia, a nawet całe paragrafy nie zostały przetłumaczone na angielski, lecz na hiszpański, arabski, niemiecki itd.. Kilka zdań i paragrafów zostało dodanych do angielskiego drugiego wydania, choć nigdy nie pojawiły się we francuskim drugim wydaniu, które już było wówczs opublikowane. Także hiszpańskie drugie wydanie zostało rozszerzone o kilka nowych terminów, które nie są przetłumaczone na żaden inny język poza arabskim.
  
−
The first analysis of this work reveals that the second edition is not as rigorous as the first was. The first edition was the result of the Commission on terminology during the mid 50's, but the second was first revised in French in 1981 and translated and adapted to English in 1982 and in Spanish in 1985, German in 1987 etc. up to Czech in 2005.  
+
Niemieckie drugie wydanie (1987) definiuje wiele nowocześniejszych terminów, które nie zostały przetłumaczone na żaden inny język.
  
−
Some terms, expressions and even complete paragraphs have not been translated into English, but in Spanish, Arabic, German etc.. And a few sentences and paragraphs have been added into the English second edition but never translated into the French second edition which was already published. Also the Spanish second edition added a few new text terms which are not translated into any other language but Arabic.
+
Bieżącą propozycją (luty 2010) [http://demopaedia.org/wiki/Paris2007 zespołu Demopædii] jest przedyskutowanie możliwości ujednolicenia drugiego wydania przed uruchomieniem Otwartej Encyklopedii.  
  
−
The German second edition (1987) defined a lot of more modern text terms which haven't been translated in any other language.
+
Wydania, które ukazały się drukiem po 1987, nie zostały rozszerzone o żadne nowe pojęcia, stąd naturalną granicą jest 1987 (niemieckie wydanie), choć harmonizacja trzech języków IUSSP może być ważnym krokiem.
  
−
The current proposition (February 2010) to the [http://demopaedia.org/wiki/Paris2007 Demopædia team] is to discuss the opportunity of an harmonized or unified second edition before opening the Open Encyclopedia.
+
W wielu językach poszczególnych wydań, numeracja pojęć różni się (nawet midyz francuskim i angielskim), głównie ze względu na błędy, choć czasem ze względu na brak tłumaczenia danego pojęcia. Zaletą metody pracy jest zwrócenie uwagi na brakujące pojęcia w celu zdecydowania czy słowo nie jest używane w tym języku czy też chodzi o przeoczenie.
  
−
Editions, published after 1987, did not add any new term and thus a natural limit is 1987 (German) but harmonization between the three languages of the IUSSP could be an important step.
+
Jedną z zalet takiego projektu o krótkim czasie będzie to, że wszystkie przydatne wydania z wersji wydrukowanych, które się już wyczerpały (angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, arabski, japoński itd.), jak również cztery niedawno przetłumaczone wersje (rosyjski, chiński, włoski) będą dostępne w ujednoliconym drugi wydaniu, jako ''drukowana książka'', które będzie można zamówić na stronie Demopaedii. Takie ładne próbki były dostępne na stoisku ONZ na konferencji Marakeszu. Będzie to także dobre ćwiczenie do trzeciego wydania ...
  
−
In many language specific editions, the numbering of the text terms differed (even between French and English) most of times due to errors but sometimes because a text term was not translated. The advantage of the technical work is to highlight the missing text terms in order to decide if the word is not used in this language or if it is an omission.
 
  
−
One advantage of such a short term project, will be that all the useful but out of print versions (English, French, Spanish, German, Arabic, Japanese etc.)  as well as the four recently translated versions (Russian, Chinese, Italian)  would be available in their unified second edition as ''printed book'' which could be ordered on the Demopaedia site. Such nice samples were on display at the UN booth of the Marrakech conference. It will also be a good exercise for the third edition...
 
  
  

Aktualna wersja na dzień 17:04, 29 lis 2011


Historia

Rozwijanie serii wielojęzycznych encyklopedycznych słowników demograficznych jest jednym z najdłużej trwających projektów w historii naszej dyscypliny. I jednym z najbardziej owocnych. W pierwszej połowie lat 60. Biuro Populacji Organizacji Narodów Zjednoczonych zgromadziło zespół wspaniałych specjalistów, by ostatecznie przedstawić stan demografii w słowniku w językach urzędowych Organizacji. Dwie dekady później Biuro połączyło siły z IUSSP (Międzynarodowa Unia Badań Ludnościowych), by zaktualizować publikację stanowiącą już powszechny punkt odniesienia w tej dziedzinie. Naukowcy i wykładowcy z wielu krajów dołączyli do projektu, choćby nieformalnie, poprzez dostosowanie swoich narodowych modułów do standardów ONZ/IUSSP. W rezultacie społeczność międzynarodowa zyskała do dyspozycji wystandaryzowaną serię 14 encyklopedycznych słowników demograficznych. Niemniej w praktyce okazuje się, że nakłady modułów wszystkich języków się wyczerpały i prawdopodobnie jedynie kilka bibliotek na całym świecie posiada pełen komplet.

Dlaczego on-line?

Wielojęzyczny encyklopedyczny słownik demograficzny w Internecie stał się powszechnie dostępny. Pojęcia demograficzne, ich znaczenie oraz wszelkie odsyłacze są teraz o dwa kliknięcia od studentów, nauczycieli, naukowców, ekspertów rządowych, dziennikarzy oraz działaczy organizacji pozarządowych. Możliwe jest znalezienie wytłumaczenia dla danego pojęcia w waszym języku zawodowym. Wielojęzyczny słownik pomaga wam również uchwycić przedmiot rozważań w specjalistycznych tekstach w innych językach.

Funkcjonalność

Oprócz możliwości oferowanych przez elektroniczne wersje jak wyszukiwanie i nawigacja, wielojęzyczny encyklopedyczny słownik demograficzny jest książką zorganizowaną w rozdziały tematyczne, którą można czytać po kolei. Można również przechodzić między różnymi językami słownika, czytać online, pobierać i drukować: wszyscy właściciele praw autorskich umożliwili nam korzystanie z tych opcji. Moduły językowe mają wbudowane indeksy, które umożliwiają łatwą nawigację i przechodzenie do odnośników. Platforma Wiki zapewnia wszechstronne narzędzia do dalszego rozwoju. Specjaliści mogą publikować swoje uzupełnienia i poprawki online oraz wspólnie je omawiać.

Co dalej

Wiedza demograficzna poczyniła ogromny postęp od ostatnich opublikowanych wydań Słownika. Wydaje się, że konieczna jest aktualizacja w zakresie struktury oraz treści. Dokonanie tego w tradycyjnej formie bezpośrednich paneli oraz warsztatów byłoby ciężkie do przeprowadzenia. Opracowanie online wznowionego wydania wielojęzycznego encyklopedycznego słownika demograficznego powinno być skuteczne oraz umożliwić szeroką współpracę ekspertów. Demopaedia będzie gospodarzem tego projektu. Demopaedia ma także potencjał stać się platformą wymiany oraz budowania rozległej bazy wiedzy o demografii i naukach ludnościowych. Naszą wizją jest rozległa i stale się rozwijająca encyklopedia na temat populacji, służąca społeczności międzynarodowej, korzystająca z napływu pomysłów i tekstów.

Jak używać Demopædii

Szukając pojęcia lub wyrażenia demograficznego

Podstawowy URL (adres internetowy) Demopædii to http://demopaedia.org. Ze strony głównej można przejść do poszukiwania terminu lub wyrażenia oraz wybrać język: szukanie będzie się odbywać w pełnym tekście drugiego (ostatniego) wydania Wielojęzycznego Słownika Demograficznego w wybranym języku. Dla języka arabskiego szukanie będzie się odbywać w zakresie strony wiki: ar-ii.demopaedia.org.

Przynajmniej dwa rodzaje odnośników mogą być wskazane:

  • bądź przez numerowaną stronę, jak 101, 112 itd., co odpowiada konkretnej sekcji Wielojęzycznego Słownika Demograficznego. Osoby przyzwyczajone do dawnych drukowanych wydań są dobrze zaznajomieni z tą specyficzną, lecz skuteczną metodą;
  • bądź odnośnik do strony o podanej nazwie(jak Demografia), która zawiera szukane wyrażenie (czytaj poniżej).

Czytając książkę

Zaczynając od pierwszych numerowanych stron lub sekcji 10, będziesz czytać pierwszy paragraf (101) pierwszego rozdziału zatytułowanego Pojęcia ogólne.

Każdy paragraf (od 5 do 10 paragrafów) w sekcji (strona internetowa) opisuje demograficzną koncepcję używając innych podobnych terminów. Pojęcia pisane pismem pogrubionym są to pojęcia główne (zwanymi TextTerm), które powinny być przetłumaczone na każdy język. TextTerm jest jednoznacznie wskazany poprzez numer przypisu dolnego. To jednoznaczne wskazanie (numer paragrafu - numer przypisu dolnego), na przykład 101-1 dla Demografii, pozwala na łatwe przejścia między językami. Czasami, przypis dolny jest również używany do podawania szczegółów specyficznych dla danego języka lub kraju, choć w większości przypadków służy do nawigacji między różnymi wersjami językowymi. Proszę przeczytać przedmowę do oryginalnych drukowanych książek, by lepiej zrozumieć w jaki sposób słowniki zostały zbudowane.

Na górze i na dole każdej strony, pasek nawigacyjny ułatwia czytanie kolejnej numerowanej strony. Gdy pierwsze cyfry numerowanej strony zmieniają się, przechodzisz do nowego rozdziału. Dziewięć rozdziałów było dostępnych w drugiej edycji.

Jeśli potrzebujesz lub chcesz przeczytać stronę w innym dostępnym języku, musisz tylko kliknąć na link.

Możesz również dostać się do tekstu pierwszego wydania.

A z kolejnego wydania masz dostęp do każdego dostępnego języka tej samej edycji.

Czytając jedynie paragraf opisujący szukany termin

Jeśli twoja wyszukiwarka internetowa pochodzi z robota wyszukiwarki (crawler), prawdopodobnie nie będziesz odnosił się sensownie do numeru strony (10, 20, itp.), lecz do nazwystrony, takiej jakwspółczynnik dzietność dla przykładu. W tym przypadku będziesz mógł przeczytać paragraf, gdy współczynnik dzietności został określony w Wielojęzycznym Słowniku Demograficznym na odpowiedniej stronie.

Łatwy dostęp do innych tłumaczonych terminów

Jeśli chcesz bezpośrednio zobaczyć jak przetłumaczyć dowolny TextTerm tego samego paragrafu, możesz kliknąć w dynamiczne okno, żeby uzyskać dostęp do tabeli ze wszystkimi terminami. Z kolumny tabeli w dowolny języku możesz przejść do numerowanej strony wybranego języka.

Jak wymówić termin w innym języku

Na dole strony z nazwą (a nie - numerowanej strony) będziesz mieć dostęp do pliku audio nagranego przez demografów odpowiadającemu poprawnej wymowie. Jest to projekt w trakcie realizacji i wiele linków jest nadal pustych (czerwony link). nk).

Spis wszystkich stron z nazwami

Na samym dole strony będziesz mieć dostęp do listy wszystkich wymienionych stron podobnych do spisu treści w książkach drukowanych.

Dostęp do Wielojęzycznego Słownika Demograficznego bezpośrednio poprzez jego URL

Dostęp do numerowanych paragrafów drugiego wydania...

Jeśli chcesz uzyskać dostęp do paragrafu numer 632 arabskiego drugiego wydania, po prostu wpisz w URL numer strony (sekcji) poprzez wprowadzenie 63 (pierwsze dwa znaki) po wiki/ w adresie: http://ar-ii.demopaedia.org/wiki/63

... i pierwszego wydania ...

Jeśli chcesz uzyskać dostęp do tego samego paragrafu, ale w pierwszym wydaniu, po prostu wprowadź -i w miejsce -ii: http://ar-i.demopaedia/wiki/63 . Wiele sekcji zachowało numerację z pierwszych dwóch wydań, co może być interesujące rozważając rozwój języka oraz ogólnej koncepcji.

... a także w dowolnym języku

W celu uzyskania dostępu do tego samego paragrafu w innym języku, po prostu zmień dwie litery używając międzynarodowego angielskiego skrótu dla języków(ISO 639):

Lista językowych skrótów

Skrót Język
ar Arabski
cs Czeski
de Niemiecki
en Angielski
es Hiszpański
et Estoński
it Włoski
ja Japoński
fi Fiński
fr Francuski
pl Polski
pt Portugalski
ru Rosyjski
sv Szwedzki
zh Chiński

Dostęp bezpośrednio do pojęcia lub wyrażenia

Jeśli chcesz uzyskać dostęp do nazwanej strony bezpośrednio, bo wiesz, że to pojęcie lub wyrażenie należy do drugiego wydania angielskiego słwonika, po prostu wpisz http://en-ii.demopaedia.org/wiki/Age-specific fertility rates. Zauważ, że możesz wprowadzać spacje, co zostanie automatycznie przetworzone. Jeśli wyrażenia zawierają również akcenty lub cyrylicę lub chińskie lub arabskie znaki itd., wówczas wpisz je także do adresu URL, zostaną one zastąpione przez odpowiednie wartości Unicode w URL (niezbyt to ładne, ale przydaje się). Pamiętaj o wysyłaniu takich adresów URL poprzez Unicode (utf-8) w wiadomościach e-mail w celu zachowania niezmiennego ich wyglądu i aby mieć pewność, że będą działać po przesłaniu.


Dostęp do Otwartej Encyklopedii Ludnościowej

Każde pojęcie zdefiniowane jako pojęcie demograficzne lub wyrażenie demograficzne w Wielojęzycznym Słowniku Dmograficznym, które powinno być przetłumaczone na każdy język, będzie mieć swoją własną stronę w Otwartej Encyklopedii Ludnościowej.

Oryginalna definicja zawarta w którymś z dwóch wydań Wielojęzycznego Słownika Demograficznego jest (lub była w paragrafie nadpisanym w drugim wydaniu) punktem startu dla narzędzi multimedialnych Encyklopedii Ludnościowej.

Wielojęzyczny Słownik Demograficzny oferuje zarówno szeroki konsensus (terminologia ONZ z początku lat 50.), jak i przetłumaczenie na wiele języków (około 15). Jednocześnie nie posiada wady bycia nieaktualnym, starym (np. dla drugiego wydania francuskiego - 1981r.): niektóre sekcje czy nawet rozdziały powinny zostać napisane lub przeredagowane.

Ponadto Encyklopedia używała zawsze wykresów i rysunków, których zabrakło w drukowanej wersji Wielojęzycznego Słownika Demograficznego, a nowoczesna Encyklopedia może być multimedialna i może oferować animowaną grafikę lub pliki audio.

Używając darmowego oprogramowania funkdacji Wikimedia (nazywanej MediaWiki), Demopædia będzie oferowała takie same możliwości, zasady i ograniczenia jak Wikipedia.

Stąd też składnia różnych URL jest podobna do innych stron Wikipedii, tj. by usunąć odniesienie do konkretnego wydania, po prostu zostaw dwie litery ze skrótu językowego: http://en.demopaedia.org/wiki/Age-specific fertility rates

Dodatkowo składnia wiki z Demopædii jest dokładnie taka sama jak składnia Wikipedii.

Kiedy strona ruszy?

Strona Demopædii będzie po raz pierwszy uruchomiona przy okazji Międzynarodowej Konferencji Ludnościowej w Marakeszu na początku października 2009, a Otwarta Encyklopedia zostanie uruchomiona wyłącznie dla członków [http//iussp.org stowarzyszenia IUSSP] (pierwsza próba zostanie zaproponowana uczestnikom w Marakeszu).

Po zainstalowaniu różnych narzędzi w celu walki ze spamerami oraz aktami wandalizmu, strona będzie, mamy nadzieję, uruchomiona dla wszystkich ekspertów z zakresu badań ludnościowych.

Ujednolicone drugie wydanie słowników jako etap przejściowy

Od czasu szkolenia w Marakeszu, wiele pracy zostało zrobionej, by podnieść jakość zeskanowanych tekstów. Szczegółowe programu komputerowe za pomocą analizatorów składni sprawdzają teksty pierwszego i drugiego wydania w 12 lub 13 językach w celu wykrycia brakujących terminów w jednym lub innym języku.

Pierwsze analizy tych prac wskazują, że drugie wydanie nie było tak dokładne jak pierwsze. Pierwsze wydanie było wynikiem prac Komisji terminologii w połowie lat 50-tych, a drugie wydanie było najpierw wprowadzone w języku francuskim w 1981, a następnie przetłumaczone i dostosowane do angielskiego w 1982 oraz hiszpańskiego w 1985, niemieckiego w 1987 itd. aż do czeskiego w 2005.

Niektóre terminy, wyrażenia, a nawet całe paragrafy nie zostały przetłumaczone na angielski, lecz na hiszpański, arabski, niemiecki itd.. Kilka zdań i paragrafów zostało dodanych do angielskiego drugiego wydania, choć nigdy nie pojawiły się we francuskim drugim wydaniu, które już było wówczs opublikowane. Także hiszpańskie drugie wydanie zostało rozszerzone o kilka nowych terminów, które nie są przetłumaczone na żaden inny język poza arabskim.

Niemieckie drugie wydanie (1987) definiuje wiele nowocześniejszych terminów, które nie zostały przetłumaczone na żaden inny język.

Bieżącą propozycją (luty 2010) zespołu Demopædii jest przedyskutowanie możliwości ujednolicenia drugiego wydania przed uruchomieniem Otwartej Encyklopedii.

Wydania, które ukazały się drukiem po 1987, nie zostały rozszerzone o żadne nowe pojęcia, stąd naturalną granicą jest 1987 (niemieckie wydanie), choć harmonizacja trzech języków IUSSP może być ważnym krokiem.

W wielu językach poszczególnych wydań, numeracja pojęć różni się (nawet midyz francuskim i angielskim), głównie ze względu na błędy, choć czasem ze względu na brak tłumaczenia danego pojęcia. Zaletą metody pracy jest zwrócenie uwagi na brakujące pojęcia w celu zdecydowania czy słowo nie jest używane w tym języku czy też chodzi o przeoczenie.

Jedną z zalet takiego projektu o krótkim czasie będzie to, że wszystkie przydatne wydania z wersji wydrukowanych, które się już wyczerpały (angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, arabski, japoński itd.), jak również cztery niedawno przetłumaczone wersje (rosyjski, chiński, włoski) będą dostępne w ujednoliconym drugi wydaniu, jako drukowana książka, które będzie można zamówić na stronie Demopaedii. Takie ładne próbki były dostępne na stoisku ONZ na konferencji Marakeszu. Będzie to także dobre ćwiczenie do trzeciego wydania ...




retour à Strona główna | Przedmowa
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne | Opracowanie danych statystyki demograficznej | Rozmieszczenie i struktura ludności | Umieralność i chorobowość | Małżeństwa | Urodzenia | Ruch ludności i reprodukcja ludności | Migracje | Demografia ekonomiczna i społeczna | Indeks
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93
Źródło: „http://pl-ii.demopaedia.org/w/index.php?title=Demopædia:O_Demopædia&oldid=2528”