The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)
33: Różnice pomiędzy wersjami
Z Demopædia
(Prof. dr Edward Rosset, Komitet nauk demograficznych 1966) |
(updating translation (II in place of I edition)) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | <!--'''33'''--> | ||
| − | + | {{Modified_edition_II_pl}} | |
| − | {{ | ||
| − | |||
{{Summary}} | {{Summary}} | ||
| + | |||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
== 33 == | == 33 == | ||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
=== 330 === | === 330 === | ||
| − | Mieszkańców | + | Mieszkańców danego państwa można podzielić na {{TextTerm| obywateli |1|330|IndexEntry=obywatel}}, którym przysługują określone prawa polityczne i {{TextTerm| obcokrajowców |2|330|IndexEntry=obcokrajowiec}}, którzy mogą być obywatelami innego państwa lub osobami nieposiadającymi obywatelstwa żadnego państwa czyli {{TextTerm|bezpaństwowcami|3|330|IndexEntry=bezpaństwowiec }}. Pojęcie {{TextTerm|narodowość|4|330|OtherIndexEntry=narodowość polityczna}} jest czasami używane jako synonim {{TextTerm| obywatelstwa |4|330|2|IndexEntry=obywatelstwo}}, stąd potrzeba rozróżnienia {{TextTerm| narodowości politycznej |4|330|2|IndexEntry=narodowość polityczna}} i {{TextTerm|narodowości etnicznej|5|330|IndexEntry=narodowość etniczna}}. |
=== 331 === | === 331 === | ||
| − | + | Obcokrajowiec może uzyskać prawa obywatelskie w drodze {{TextTerm| naturalizacji |1|331|IndexEntry=naturalizacja }}. W niektórych państwach odbywa się to przez {{TextTerm|akt naturalizacji|3|331}}, niekiedy przewidziana jest możliwość {{TextTerm|cofnięcia|4|331|IndexEntry=cofnięcie}} naturalizacji, w wyniku czego następuje {{TextTerm| utrata obywatelstwa |5|331 }}. Klasyfikację mieszkańców ze względu na narodowość utrudnia fakt {{TextTerm|podwójnego obywatelstwa |6|331|IndexEntry=podwójne obywatelstwo}}. Wśród obcokrajowców rozróżnia się czasami {{TextTerm|obcokrajowców zamieszkałych|7|331|IndexEntry=obcokrajowiec zamieszkały|OtherIndexEntry=obcokrajowiec, zamieszkały}}, czyli takich, którzy stale zamieszkują w danym kraju i {{TextTerm|obcokrajowców przyjezdnych|8|331|IndexEntry=obcokrajowiec przyjezdny}}, którzy przebywają w kraju tylko przez stosunkowo krótki okres czasu. | |
=== 332 === | === 332 === | ||
| − | Ludzi urodzonych w danym kraju nazywa się {{TextTerm|krajowcami|1|332|IndexEntry= | + | Ludzi urodzonych w danym kraju nazywa się {{TextTerm|krajowcami|1|332|IndexEntry=krajowiec}}. {{TextTerm|Autochtonami|2|332|IndexEntry=autochton}}, {{TextTerm|tubylcami|2|332|2|IndexEntry=tubylec}} lub {{TextTerm|ludnoscią miejscową|2|332|3|IndexEntry=ludność miejscowa }} nazywa się natomiast ludność mieszkającą na obszarze, na którym zamieszkiwali ich przodkowie. Statystyka czasem rozróżnia {{TextTerm|osoby urodzone w kraju|3|332|IndexEntry=osoba urodzona w kraju}} i {{TextTerm|osoby urodzone za granicą |4|332|IndexEntry=osoba urodzona za granicą}}. |
=== 333 === | === 333 === | ||
| − | W antropologii | + | W antropologii pojęcie {{TextTerm|rasa|1|333}} oznacza kategorię ludzi mających pewne wspólne cechy fizyczne, dziedziczne albo uważane za dziedziczne, bądź ogół ludzi należących do takiej kategorii. Termin {{TextTerm|grupa etniczna|2|333|OtherIndexEntry=grupa, etniczny}} oznacza naturalną grupę osób, wykazujących między sobą pewne podobieństwo fizyczne, językowe lub kulturowe. Pojęcie {{TextTerm|naród|3|333}} (cf. {{RefNumber|30|5|2}}) oznacza zazwyczaj ogół ludzi związanych wspólną przeszłością historyczną i mówiących tym samym językiem. Grupy żyjące na obszarze jakiegoś kraju, ale wykazujące znaczne odrębności w porównaniu z większością mieszkańców tego kraju, stanowią {{TextTerm|mniejszości|4|333|IndexEntry=mniejszość }}, np. {{TextTerm|mniejszość etniczną|4|333|2|IndexEntry=mniejszość etniczna}}, {{TextTerm|mniejszość narodową|4|333|3|IndexEntry=mniejszość narodowa}}lub {{TextTerm|mniejszość językową|4|333|4|IndexEntry=mniejszość językowa}}czy {{TextTerm|religiją|4|333|5|IndexEntry=religijna}}. |
| + | {{Note|1| {{NoteTerm|rasa}}, rz. - {{NoteTerm|rasowy}}, przym. }} | ||
| + | {{Note|1| {{NoteTerm|rasizm}}, rz.: teoria głosząca wyższość jednych ras nad innymi; {{NoteTerm|rasisowski}}, przym.}} | ||
| + | {{Note|2| {{NoteTerm|plemię}}, i {{NoteTerm|grupa plemienna}}, niekiedy używana zamiennie z "grupą etniczną".}} | ||
| + | |||
=== 334 === | === 334 === | ||
| − | Niektóre kraje w opracowaniach statystycznych klasyfikują ludzi na podstawie {{TextTerm|koloru|1|334|IndexEntry=kolor | + | Niektóre kraje w opracowaniach statystycznych klasyfikują ludzi na podstawie {{TextTerm|koloru skóry|1|334|IndexEntry=kolor skóry}}. Wyróżnia się najczęściej {{TextTerm|ludność białą|2|334|IndexEntry=ludność biała|OtherIndexEntry=ludnosć, biała}}i {{TextTerm|ludnosć kolorową|3|334|IndexEntry=ludność kolorowa|OtherIndexEntry=ludność, kolorowa}} zwaną czasami {{TextTerm|ludnością niebiałą|3|334|2|IndexEntry=ludność niebiała}}. Czasem wyodrębnia się osoby zrodzone z małżeństw mieszanych, czyli w wyniku {{TextTerm|skrzyżowania ras|4|334|IndexEntry=skrzyżowanie ras}}. }}. Osoba pochodząca z takiego związku określana jest mianem {{TextTerm|mieszanej krwi|5|334|OtherIndexEntry=krew, mieszana}}. |
| − | {{Note|4| | + | {{Note|4| Słowo {{NoteTerm|krzyżowanie}} jest czasem używane w takim znaczeniu. Odnosi się także do zmiany samoidentyfikacji rasowej jednostki mi€dyz jedn datą a inną.}} |
| + | {{Note|5| Potomek rasy białej i {{NoteTerm|czarnej}} nazywany jest {{NoteTerm|mulatem}}. W Ameryce Łacińskiej potomek osoby europejskiego pochodzenia i amerykańskiego Indidanina nazywany jest {{NoteTerm|mestizo}}. Potomek osoby pochodzenia europejskiego i osoby pochodzenia azjatyckiego nazywany jest czasem {{NoteTerm|euroazjatą}}.}} | ||
| + | |||
==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ==<center><font size=12>* * * </font></center>== | ||
Wersja z 19:35, 14 wrz 2010
|
|
33
330
Mieszkańców danego państwa można podzielić na obywateli 1, którym przysługują określone prawa polityczne i obcokrajowców 2, którzy mogą być obywatelami innego państwa lub osobami nieposiadającymi obywatelstwa żadnego państwa czyli bezpaństwowcami3. Pojęcie narodowość4 jest czasami używane jako synonim obywatelstwa 4, stąd potrzeba rozróżnienia narodowości politycznej 4 i narodowości etnicznej5.
331
Obcokrajowiec może uzyskać prawa obywatelskie w drodze naturalizacji 1. W niektórych państwach odbywa się to przez akt naturalizacji3, niekiedy przewidziana jest możliwość cofnięcia4 naturalizacji, w wyniku czego następuje utrata obywatelstwa 5. Klasyfikację mieszkańców ze względu na narodowość utrudnia fakt podwójnego obywatelstwa 6. Wśród obcokrajowców rozróżnia się czasami obcokrajowców zamieszkałych7, czyli takich, którzy stale zamieszkują w danym kraju i obcokrajowców przyjezdnych8, którzy przebywają w kraju tylko przez stosunkowo krótki okres czasu.
332
Ludzi urodzonych w danym kraju nazywa się krajowcami1. Autochtonami2, tubylcami2 lub ludnoscią miejscową2 nazywa się natomiast ludność mieszkającą na obszarze, na którym zamieszkiwali ich przodkowie. Statystyka czasem rozróżnia osoby urodzone w kraju3 i osoby urodzone za granicą 4.
333
W antropologii pojęcie rasa1 oznacza kategorię ludzi mających pewne wspólne cechy fizyczne, dziedziczne albo uważane za dziedziczne, bądź ogół ludzi należących do takiej kategorii. Termin grupa etniczna2 oznacza naturalną grupę osób, wykazujących między sobą pewne podobieństwo fizyczne, językowe lub kulturowe. Pojęcie naród3 (cf. 305-2) oznacza zazwyczaj ogół ludzi związanych wspólną przeszłością historyczną i mówiących tym samym językiem. Grupy żyjące na obszarze jakiegoś kraju, ale wykazujące znaczne odrębności w porównaniu z większością mieszkańców tego kraju, stanowią mniejszości4, np. mniejszość etniczną4, mniejszość narodową4lub mniejszość językową4czy religiją4.
- 1. rasa, rz. - rasowy, przym.
- 1. rasizm, rz.: teoria głosząca wyższość jednych ras nad innymi; rasisowski, przym.
- 2. plemię, i grupa plemienna, niekiedy używana zamiennie z "grupą etniczną".
334
Niektóre kraje w opracowaniach statystycznych klasyfikują ludzi na podstawie koloru skóry1. Wyróżnia się najczęściej ludność białą2i ludnosć kolorową3 zwaną czasami ludnością niebiałą3. Czasem wyodrębnia się osoby zrodzone z małżeństw mieszanych, czyli w wyniku skrzyżowania ras4. }}. Osoba pochodząca z takiego związku określana jest mianem mieszanej krwi5.
- 4. Słowo krzyżowanie jest czasem używane w takim znaczeniu. Odnosi się także do zmiany samoidentyfikacji rasowej jednostki mi€dyz jedn datą a inną.
- 5. Potomek rasy białej i czarnej nazywany jest mulatem. W Ameryce Łacińskiej potomek osoby europejskiego pochodzenia i amerykańskiego Indidanina nazywany jest mestizo. Potomek osoby pochodzenia europejskiego i osoby pochodzenia azjatyckiego nazywany jest czasem euroazjatą.
* * *
|
