The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience
Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)
70: Różnice pomiędzy wersjami
(updating translation (II in place of I edition)) |
m (→702) |
||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
=== 702 === | === 702 === | ||
| − | Stosunek całkowitego przyrostu liczby ludności w danym okresie do średniej liczby ludności w tym okresie stanowi {{TextTerm|współczynnik przyrostu liczby ludnosci|1|702|OtherIndexEntry=współczynnik, przyrost liczby ludności}}. Współczynnik przyrostu oblicza się czasami dzieląc przyrost brutto za dany okres przez liczbę ludności na początku okresu. Gdy bada się przyrost ludności w okresie dłuższym niż jeden rok kalendarzowy, można obliczać {{TextTerm|średni roczny współczynnik przyrostu|2|702|OtherIndexEntry=roczny, średni, współczynnik przyrostu}}. Przy obliczaniu średniego współczynnika zakłada się czasami, że liczba ludności wzrasta w analizowanym okresie {{TextTerm|wykładniczo|3|702|IndexEntry=przyrost, wykładniczy}}, a czas traktuje się jako zmienną ciągłą. Wielkość {{TextTerm|populacji wykładniczej|4|702|OtherIndexEntry=populacja, wykładnicza}} rośnie zgodnie z wykładniczą funkcją czasu. {{TextTerm|Współczynnik | + | Stosunek całkowitego przyrostu liczby ludności w danym okresie do średniej liczby ludności w tym okresie stanowi {{TextTerm|współczynnik przyrostu liczby ludnosci|1|702|OtherIndexEntry=współczynnik, przyrost liczby ludności}}. Współczynnik przyrostu oblicza się czasami dzieląc przyrost brutto za dany okres przez liczbę ludności na początku okresu. Gdy bada się przyrost ludności w okresie dłuższym niż jeden rok kalendarzowy, można obliczać {{TextTerm|średni roczny współczynnik przyrostu|2|702|OtherIndexEntry=roczny, średni, współczynnik przyrostu}}. Przy obliczaniu średniego współczynnika zakłada się czasami, że liczba ludności wzrasta w analizowanym okresie {{TextTerm|wykładniczo|3|702|IndexEntry=przyrost, wykładniczy}}, a czas traktuje się jako zmienną ciągłą. Wielkość {{TextTerm|populacji wykładniczej|4|702|OtherIndexEntry=populacja, wykładnicza}} rośnie zgodnie z wykładniczą funkcją czasu. {{TextTerm|Współczynnik wzrostu wykładniczego|5|702}} jest równy {{TextTerm|chwilowej stopie wzrostu |5|702|2|OtherIndexEntry=stopa wzrostu, chwilowa}}. Stosunek przyrostu naturalnego ({{RefNumber|70|1|7}}) do średniej liczby ludności nazywa się {{TextTerm|surowym współczynnikiem przyrostu naturalnego|6|702|IndexEntry=surowy współczynnik przyrostu naturalnego |OtherIndexEntry=przyrost naturalny, surowy współczynnik}}; współczynnik przyrostu naturalnego równa się różnicy między surowym współczynnikiem urodzeń a surowym współczynnikiem zgonów. {{TextTerm|Współczynnik prężności demograficznej|7|702|OtherIndexEntry=współczynnik, prężność demograficzna}}, równy stosunkowi liczby urodzeń do liczby zgonów zarejestrowanych w tym samym okresie, jest obecnie używany bardzo rzadko. |
{{Note|3| Gdy czas jest rozpatrywany jako zmienna dyskretna, wówczas mówimy o {{NoteTerm|wzroście geometrycznym}}. }} | {{Note|3| Gdy czas jest rozpatrywany jako zmienna dyskretna, wówczas mówimy o {{NoteTerm|wzroście geometrycznym}}. }} | ||
{{Note|4| Czasem bywa też nazywana {{NoteTerm|populacją Malthusian’a}}, choć określenie to jest wieloznaczne ze względu na swoje konotacje socjologiczne (patrz {{RefNumber|90|6|1}}).}} | {{Note|4| Czasem bywa też nazywana {{NoteTerm|populacją Malthusian’a}}, choć określenie to jest wieloznaczne ze względu na swoje konotacje socjologiczne (patrz {{RefNumber|90|6|1}}).}} | ||
| − | |||
=== 703 === | === 703 === | ||
Wersja z 20:02, 14 wrz 2010
|
|
Ruch ludności i reprodukcja ludności
70
701
Przez zmianę liczby ludności1 rozumie się zmianę liczebności populacji w czasie wskutek urodzeń, zgonów i migracji. Spadek liczby ludności2 rozważany jest w kategoriach ujemnego przyrostu3. W przypadku populacji zamkniętej4, czyli takiej, w której nie ma emigracji ani imigracji, zmiana liczby ludności wynika jedynie z przyrostu naturalnego8, a zatem z relacji pomiędzy liczbą urodzeń a liczbą zgonów. Przyrost liczby ludności w populacji otwartej5, nazywamy przyrostem brutto lub przyrostem rzeczywistym, który poza uwzględnieniem przyrostu naturalnego uwzględnia również saldo migracji6.
- 1. W przypadku populacji o stałej liczbie jednostek mówimy o zerowym przyroście liczby ludności.
702
Stosunek całkowitego przyrostu liczby ludności w danym okresie do średniej liczby ludności w tym okresie stanowi współczynnik przyrostu liczby ludnosci1. Współczynnik przyrostu oblicza się czasami dzieląc przyrost brutto za dany okres przez liczbę ludności na początku okresu. Gdy bada się przyrost ludności w okresie dłuższym niż jeden rok kalendarzowy, można obliczać średni roczny współczynnik przyrostu2. Przy obliczaniu średniego współczynnika zakłada się czasami, że liczba ludności wzrasta w analizowanym okresie wykładniczo3, a czas traktuje się jako zmienną ciągłą. Wielkość populacji wykładniczej4 rośnie zgodnie z wykładniczą funkcją czasu. Współczynnik wzrostu wykładniczego5 jest równy chwilowej stopie wzrostu 5. Stosunek przyrostu naturalnego (701-7) do średniej liczby ludności nazywa się surowym współczynnikiem przyrostu naturalnego6; współczynnik przyrostu naturalnego równa się różnicy między surowym współczynnikiem urodzeń a surowym współczynnikiem zgonów. Współczynnik prężności demograficznej7, równy stosunkowi liczby urodzeń do liczby zgonów zarejestrowanych w tym samym okresie, jest obecnie używany bardzo rzadko.
- 3. Gdy czas jest rozpatrywany jako zmienna dyskretna, wówczas mówimy o wzroście geometrycznym.
- 4. Czasem bywa też nazywana populacją Malthusian’a, choć określenie to jest wieloznaczne ze względu na swoje konotacje socjologiczne (patrz 906-1).
703
Można wykazać, że jeśli populacja zamknięta (701-4) pozostaje pod wpływem niezmiennej w czasie płodności według wieku i umieralności (631-8; 412-1) przez dostatecznie długi okres, przyrost naturalny będzie dodatni i na stałym poziomie. Przyrost ten zwany jest istotną stopą przyrostu1, a populacja, która osiągnęła takie stadium to ludność ustabilizowana2. W populacji takiej udziały osób w poszczególnym wieku będą stałe, czyli ludność będzie miała stałą strukturę wieku3. Struktura ta zależeć będzie od początkowej struktury wieku4 oraz od stałych poziomów umieralności i płodności. W rzeczywistosci populacje nie osiągają nigdy stanu stabilizacji, gdyż płodność i umieralność podlegają ciągłym przeobrażeniom, ale wykorzystanie modelu ludności ustabilizowanej może prowadzić do wyznaczenia potencjału wzrostu5 na podstawie cząstkowych współczynników płodności. Populacja ustabilizowana, w której istotna stopa przyrostu wynosi zero nazywa się ludnością zastojową6. W ludności zastojowej niezmienna jest nie tylko jej struktura wieku, ale także liczba osób w poszczególnych grupach wieku. Liczba osób w danej grupie wieku równa się całce w danych granicach wieku z funkcji dożywających (431-3) pomnożonej przez pewien stały czynnik proporcjonalności wspólny dla wszystkich grup wieku. Quasi-stała populacja7 to populacja ze stałą płodnością i stopniowo zmieniającą się umieralnością.Ludność logistyczna9 to ludność, której liczba zmienia się z biegiem czasu według funkcji logistycznej10. Tempo chwilowe przyrostu takiej ludności jest malejącą funkcją liniową liczby ludności, zmierzającej asymptotycznie do pewnej ustalonej górnej granicy.
- 1. Istotna stopa, zwana również stopą Lotki lub prawdziwą stopą przyrostu naturalnego równa jest różnicy pomiędzy istotną stopą urodzeń i istotną stopą zgonów.
- 2. Stabilny, przym. - stabilność, rz. - stabilizować, cz.
Analiza stabilnej populacji używa własności modelu stabilnej populacji do szacowania różnych cech rzeczywistych populacji. - 6. Zastojowy, przym. - zastojowość, rz.
* * *
|
