The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)

81

Z Demopædia
Skocz do: nawigacja, szukaj


Ta strona została zaktualizowana i przedstawia dosłowne tłumaczenie angielskiej wersji drugiego wydania Wielojęzycznego słownika demograficznego
retour à Strona główna | Przedmowa
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne | Opracowanie danych statystyki demograficznej | Rozmieszczenie i struktura ludności | Umieralność i chorobowość | Małżeństwa | Urodzenia | Ruch ludności i reprodukcja ludności | Migracje | Demografia ekonomiczna i społeczna | Indeks
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93

81

810

Kiedy imigranci pochodzący z określonego kraju nie asymilują się, ale kultywują obyczaje swojego kraju pochodzenia (801-3) tworzą oni kolonię1. W przypadku gdy państwo przyjmujące jest już zasiedlone, pojawia się problem koegzystencji2 różnych populacji. Sytuacja ta może się rozwiązać poprzez przenikanie się3 populacji, tj. zanik widocznych różnic między nimi, lub poprzez wniknięcie4 jednej populacji w drugą. Podział5 istnieje w sytuacji, gdy na określonym terytorium współistnieją dwie lub więcej populacji, które pielęgnują różnice obyczajowe lub różnice wynikające z posiadania różnych systemów prawnych.

  • 1. Kolonia, rz. kolonizować, cz., tworzyć kolonie, również w znaczeniu zdobywania nowych obszarów.
  • 2. Koegzystencja, rz.-koegzystować, cz.
  • 5. Segregacja, rz. - segregować, cz. W ekstremalnych przypadkach konflikt może skutkować ludobójstwem, czyli wytępieniem ludności jednej grupy przez drugą. Eksterminować, cz. - eksterminacja, rz.


811

Polityka migracyjna1 jest jedną ze składowych polityki ludnościowej (105-2). Wiele krajów w drodze tworzenia norm prawnych dotyczących imigrantów2 ogranicza dostępność państwa dla osób chcących się w nim osiedlić. Unormowania te zakładają selektywność imigracji3 polegającą na faworyzowaniu imigrantów o określonych pożądanych cechach. Niektóre kraje przyjęły system kwotowy 4, czyli ustaliły maksymalną liczbą imigrantów w odniesieniu do liczby obywateli5. Kroki podejmowane w kierunku zapewnienia odpowiedniej redystrybucji ludności6 na terenie państwa w drodze migracji wewnętrznych (803-1) mają zwykle charakter pośredni.


812

Statystyka migracyjna1 ukazuje wielkość migracji, kierunki ruchu ludności oraz charakterystykę migrantów. Dokładność danych w poszczególnym ujęciu zależy od metod ich pozyskania, gdyż większość informacji w odniesieniu do migracji opiera się na przybliżeniach i szacunkach. Bezpośredni pomiar migracji2 wymaga istnienia systemu rejestracji ruchu ludności. Najdokładniejsze informacje uzyskuje się z rejestrów zmian dotyczących miejsca zamieszkania. Informacje pozwalają wyodrębnić migracje wewnętrzne i zewnętrzne, ze szczególnym uwzględnieniem tych pierwszych. W krajach, w których nie rejestruje się zmian miejsca zamieszkania, korzysta się z danych cząstkowych takich jak: listy uprawnionych do głosowania3, wykaz osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym4 czy wykaz podatników5, które mogą być pomocne w oszacowaniu skali migracji. W przypadku migracji zagranicznych statystyki bazują na listach pasażerów7 statków i samolotów itp. Wstępne szacunki uzyskujemy również zliczając liczbę osób przekraczających granice państwa, choć w krajach o nasilonym ruchu granicznym (803-2*) trudności przysparza rozróżnienie migrantów od turystów8, którzy nie zmieniają swego miejsca zamieszkania, a także od ruchu tranzytowego (801-11). Szacunków można dokonywać także na podstawie liczby wydanych wiz9 lub pozwoleń na wjazd9, a także kart pobytu10 czy pozwoleń na pracę11.`

  • 8. Turysta, rz. - podróżować, cz. - podróż, rz.: proces podróżowania.
  • 9. W niektórych krajach osoby wyjeżdżające za granicę muszą uzyskać pozwolenie na opuszczenie kraju lub wizę wyjazdową. Dane w tym zakresie mogą ułatwić pomiar migracji zagranicznych.


813

Dane uzyskane w badaniach i spisach pozwalają na prowadzenie statystyk w zakresie migracji1. W zależności od zadanego w badaniu pytania można oddzielnie klasyfikować przybywających2, wyjeżdżających2 oraz prowadzić statystyki bazujące na miejscu urodzenia3. Takie podejście posiada ograniczenia w badaniu migracji zagranicznych; choć znane są informacje o imigrantach oraz ich kraju pochodzenia, to dane na temat emigrantów nie są dostępne.


814

Gdy bezpośredni pomiar migracji jest niemożliwy, stosuje się metody pośrednie bazujące na metodach reyzdualnych1 zwanych metodami reszt1, gdzie badaniu poddaje się zmianę liczby ludności o określonym przedziale czasowym, a następnie ustala się jaka część tej zmiany wynika z przyrostu naturalnego; pozostała niewyjaśniona liczbą urodzeń i zgonów różnica w liczbie ludności przypisywana jest migracji. Metoda statystyk życiowych2 polega z kolei na liczeniu różnicy między zmianą całkowitego rozmiaru populacji ocenionej na podstawie dwóch spisów przy uwzględnieniu naturalnego wzrostu (701-7) w trakcie okresu międzyspisowego. Metoda współczynnika przeżycia3 jest często używana do szacowania migracji netto dla poszczególnych grup wiekowych; nie wymaga ona bieżących statystyk dotyczących zgonów. Współczynniki przeżycia są uzyskiwane na podstawie tablic trwania życia lub poprzez porównianie kolejnych spisów, a ich użycie do subpopulacji w danym spisie daje spodziewaną liczbę osób w określonym wieku w czasie następnego spisu. Porównanie między faktycznie obserwowaną a spodziewaną populacją może być użyte do oszacowania salda migracji w poszczególnych grupach wiekowych. Jeśli dostępne są dane na temat statystyk miejsca urodzenia (813-3) i bieżącego miejsca pobytu dla poszczególnych grup wiekowych w dwóch kolejnych spisach, można pośrednio oszacować strumienie migracji.

  • 2. Równanie pokazujące różnicę między zmianą całkowitej liczby populacji i wzrostem naturalnym, czyli migracje, nazywa się czasami równaniem salda. Żeby go użyć do oszacowania migracji netto, należy założyć, że przeoczenia (230-3) oraz wielokrotne liczenia (230-5) są równe w obu spisach.
  • 3. Większość wariantów tej procedury nazywana jest metodami współczynnika przeżycia według tablic trwania życia, a także metodami współczynnika przeżycia według spisu narodowego. Z kolei w metodzie przewidywanego współczynnika przeżycia populacja na początku okresu międzyspisowego służy do oszacowania spodziewanej populacji na końcu tego okresu, a procedurę odwrotną nazywa się metodą wstecznego współczynnika przeżycia ; metoda średniego współczynnika przeżycia wykorzystuje obydwa te podejścia.


815

Pojęcie stopa migracji1 mierzy względny poziom migracji w populacji. Jeśli nie zaznaczono inaczej wyznaczana jest roczna stopa migracji2. Wskaźnik ten wyznacza się odnosząc średnią roczną liczbę przemieszczeń w pewnym okresie do średniej liczebności populacji w tym okresie. Roczna stopa migracji netto3 oraz roczna stopa migracji całkowitej4 wyznaczana jest analogicznie z uwzględnieniem sald migracji. Wskaźnik efektywności migracji5 wyznaczany jest poprzez odniesienie salda migracji do liczby wyjazdów lub przyjazdów. Wskaźnik ten przyjmuje wartości od zera, które oznacza sytuację, gdzie wyjazdy i przyjazdy bilansują się, do jednego, co obrazuje sytuacje, kiedy ruch wędrówkowy jest w jedną stronę.

  • 2. Można używać także innych wielkości w mianowniku, takich jak populacja na początku lub na końcu okresu, lub liczba osobo-lat przeżytych przez ludność danego obszaru.

816

Względną częstość migrantów1 można otrzymać poprzez odniesienie liczby migrantów w danym okresie do populacji z której lub do której migrują. Względną częstość osób wyjeżdżających2 otrzymuje się poprzez podzielenie liczby osób, które zgłaszają wyjazd z danego obszaru przez liczbę ludności zamieszkujących ten obszar na początku danego okresu oraz żyjącymi na końcu tego okresu. Wskaźnik ten mierzy prawdopodobieństwo przemieszczania się populacji, a także może być używany do przygotowywania projekcji ludnościowych, w których migracje są ujmowane oddzielnie. Choć często w praktyce używa się w mianowniku innych populacji do wyznaczenia względnej częstości migrantów. Podobnie względna częstość osób przyjeżdżających3 jest czasem otrzymywana poprzez podzielenie liczby osób wyjeżdżających z danego obszaru w danym okresie przez liczbę ludności tego obszaru na końcu tego okresu; choć w mianowniku może występować także liczba ludności na początku okresu lub też średnia liczba ludności z początku i końca okresu. Względna częstość przyjeżdżających na całe życie4 może być otrzymana z informacji o miejscu urodzenia, dzieląc liczbę osób urodzonych poza danym obszarem przez liczbę ludności aktualnie zamieszkującej na tym obszarze. Względna częstość wyjeżdżających na całe życie5 może być z kolei otrzymana poprzez podzielenie liczby osób w danym kraju żyjących poza ich miejscem pochodzenia przez liczbę osób urodzonych na tym obszarze lub przez liczbę tych, którzy nadal tam mieszkają. Gdy znane są określone cechy migrantów, takie jak wiek (322-1), zawód (352-2) lub poziom wykształcenia (342-1), zróżnicowane wskaźniki migracji6 są często używane, by przeciwstawić migrantów pozostałym członkom populacji, do której migracja się odbywa. Wskaźnik ten jest równy wielkości 1 minus współczynnik względnej częstości migrantów w populacji przy uwzględnieniu znanych charakterystyk. Zróżnicowany wskaźnik migracji równy jest zero, gdy te same określone charakterystyki występują w populacji oraz w grupie migrantów. Pojęcie selektywności migracji7 wskazuje na porównanie między osobami przyjeżdzającymi (do których to określenie się odnosi) i populacją z obszaru pochodzenia migracji.


817

Wzdłużna analiza migracji1 wymaga posiadania informacji na temat kolejnych ruchów migracyjnych jednostki w przeciągu pewnego czasu. Informacje te są zazwyczaj dostępne wyłącznie z rejestrów ludnościowych (213-1) lub badań retrospektywnych (203-8). Na podstawie takich danych możliwe jest obliczenie wielu miar migracji, takich jak prawdopodobieństwo pierwszej migracji2, zdefiniowane jako prawdopodobieństwo tego, że grupa nie-migrantów3 w wieku x odbędzie pierwszą migrację przed osiągnięciem wieku x + n . Te prawdopodobieństwa mogą być użyte do obliczenia tablic nie-migrantów4. Tablice te, szczególnie w połączeniu z tablicami trwania życia (432-3) dają harmonogram przeżycia nie-migrantów5 o podwójnym wejściu. Podobnie prawdopodobieństwa migracji według kolejności6 mogą być wyznaczone, tak jak względna częstość migrantów danej kolejności migracji, którzy jeszcze nie dokonali kolejnego ruchu migracyjnego w zadanym przedziale czasu. Współczynniki migracji dowolnego rzędu7 są to współczynniki wszystkich ruchów migracyjnych w roku w odniesieniu do średniego rozmiaru kohorty (117-2) w tym roku. Skumulowane współczynniki dla kohorty do danej daty podają oszacowanie dla średniej liczby ruchów migracyjnych8, przy założeniu braku umieralności. Harmonogram przeżycia otrzymuje się zwykle z określonych według grup wiekowych tablic migracji dowolnego rzędu9, by oszacować średnią liczbę ruchóm migracyjnych dla poszczególnych jednostek w danym wieku, przy założonym poziomie umieralności.


818

W analizie przepływów ludności między dwoma obszarami w zadanym okresie czasu używa się najczęściej wskaźnika nasilenia migracji1 otrzymywanego poprzez podzielenie liczby migrantów z obszaru A do B przez iloczyn liczby mieszkańców obszaru B na koniec badanego okresu czasu i liczby mieszkańców obszaru A na początku tego okresu, o ile nadal żyli na koniec okresu. Wskaźnik ten podzielony przez współczynnik całkowitej liczby migrantów w odniesieniu do kwadratu liczby ludności w kraju przedstawia wskaźnik preferencji migracji2. Jeśli licznik jest ograniczony do strumienia netto migracji, wówczas miarę taką nazywamy wskaźnikiem szybkości netto3. Efektywność strumieni migracji4 jest mierzona poprzez odniesienie absolutnej wartości strumienia migracji netto do obrotu brutto (805-10).

  • 1. Wskaźnik ten może być interpretowany jako prawdopodobieństwo tego, że losowo wybrane dwie osoby żyjące na koniec danego okresu, jedna spośród tych mieszkających na obszarze A na początku tego okresu, a druga spośród tych mieszkających na obszarze B at na końcu okresu, będzie identyczne. Dostępność danych może wpływać na bardzo różny kształt mianownika.


819

Modele migracji1 dzielą się na dwie zasadnicze kategori. Pierwsza z nich odnosi strumienie migracji (803-9) między dwoma obszarami do społecznych, gospodarczych lub demograficznych zmiennych. Zmienne te są często określane jako czynniki wypychające2, gdy przedstawiają chęć wyjazdu2 z obszaru pochodzenia, lub jako czynniki przyciągające3 powodujące chęć przyjazdu3 do miejsca przeznaczenia, lub też jako przeszkody występujące4 między tymi dwoma obszarami. Najprostszymi z takich modeli są modele przyciągania5: strumienie między dwoma obszarami są bezpośrednio proporcjonalne do rozmiarów tych populacji, a odwrotnie proporcjonalne do odległości6 między nimi, podniesionej do określonej potęgi. Inne modele zakładają, że strumienie są proporcjonalne do możliwości występujących na obszarze przeznaczenia, a odwrotnie proporcjonalne do różnic w występujących możliwościach7 między obszarami pochodzenia i przeznaczenia. Modele z drugiej kategorii z kolei są modelami stochastycznymi (730-5) i odnoszą się raczej do jednostki niż do populacji; łączą prawdopodobieństwo migracji z określoną liczbą charakterystyk takich jak wiek lub dotychczasowa historia migracji.

  • 5. Lub modele typu Pareto.
  • 6. Odległość może być mierzona na wiele sposobów: w linii prostej, według nawierzchni drogowej, poprzez liczbę obszarów występujących pomiędzy, itp.

* * *

retour à Strona główna | Przedmowa
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne | Opracowanie danych statystyki demograficznej | Rozmieszczenie i struktura ludności | Umieralność i chorobowość | Małżeństwa | Urodzenia | Ruch ludności i reprodukcja ludności | Migracje | Demografia ekonomiczna i społeczna | Indeks
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93