The Demopædia Encyclopedia on Population is under heavy modernization and maintenance. Outputs could look bizarre, sorry for the temporary inconvenience

Wielojęzyczny słownik demograficzny (Polski - tłumaczenie drugiego wydania)

63

Z Demopædia
Skocz do: nawigacja, szukaj


Ta strona została zaktualizowana i przedstawia dosłowne tłumaczenie angielskiej wersji drugiego wydania Wielojęzycznego słownika demograficznego
retour à Strona główna | Przedmowa
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne | Opracowanie danych statystyki demograficznej | Rozmieszczenie i struktura ludności | Umieralność i chorobowość | Małżeństwa | Urodzenia | Ruch ludności i reprodukcja ludności | Migracje | Demografia ekonomiczna i społeczna | Indeks
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93

63

632

Pojęcie współczynnik urodzeń1 odnosi liczbę żwych urodzeń w populacji w danym okresie do rozmiaru tej populacji. Współczynnik prezentowany jest zazwyczaj w ujęciu na 1000, a typowym okresem, dla którego jest liczony jest rok. Tak wyznaczony współczynnik nosi nazwę Surowy współczynnik urodzeń2. Całkowity współczynnik urodzeń3 poza urodzeniami żywymi uwzględnia również urodzenia martwe i poronienia. Współczynnik urodzeń małżeńskich4 oraz współczynnik urodzeń pozamałżeńskich 5 są również wyznaczane. Udział urodzeń pozamałżenskich6 to liczba urodzeń pozamałżeńskich na 1000 urodzeń. By porównać płodność w różnych populacjach stosuje się standardowe współczynniki płodności7, co pozwala uwolnić się od struktury (szczególnie struktury wiekowej) populacji. Liczba dzieci na kobietę8, zwykle w ujęciu liczby dzieci 0-4 lat na 1000 kobiet w wieku 15-49 lat zastępuje współczynnik płodności w przypadku braku dostatecznych danych do jego wyliczenia.


633

Pojęcie współczynnika płodności1 jest często używane jako mianownik we współczynniku urodzeń, a częstość względna jest odnoszona do grupy osób tej samej płci w wieku reprodukcyjnym (620-1). Takim mianownikiem jest najczęściej populacja w środku roku w zadanym okresie, choć może to być także liczba lat przeżytych przez daną grupę w tym okresie lub średnia liczebność grupy. Jeśli nie stwierdza się inaczej, współczynniki te są współczynnikami płodności kobiet2, a współczynniki wyznaczane są dla poszczególnych grup kobiet właśnie; liczba lat przeżytych przez pewną liczbę kobiet w danym przedziale nazywa się liczbą kobieto-lat3. Czasami wyznacza się także współczynniki płodności mężczyzn4, w sposób analogiczny. Współczynniki płodności wyrażają zazwyczaj liczbę urodzeń na tysiąc (domyślnie: osób z tej samej kategorii — płci, wieku, stanu cywilnego, itd. — patrz 133-4*). Współczynniki płodności małżeńskiej5 odnoszą całkowitą liczbę urodzeń małżeńskich (610-3) do liczby aktualnie zamężnych kobiet; współczynniki płodności pozamałżeńskiej6 z kolei odnosi całkowitą liczbę urodzeń pozamałżeńskich (610-4) do licybz kobiet stanu wolnego )panien, wdów i rozwódek). Współczynniki płodności całkowitej7 nie wprowadza rozróżnienia urodzeń ze względu na stan cywilny rodziców. Ogólny współczynnik płodności8 odnosi się do całkowitej liczby urodzeń przez wszystkie kobiety w wieku reprodukcyjnym, niezależnie od ich stanu cywilnego. Współczynniki opierające się na węższych grupach wieku (zwykle grupach jednego roku lub pięciu lat) są nazywane współczynnikami płodności według wieku9

  • 1. W wielu wyrażeniach uzywanych w tym i kolejnych paragrafach, współczynnik urodzeń jest używany zamiennie ze współczynnikiem płodności.
  • 5. Płodność małżeńska: płodność osób będących w związkach małżeńskich (patrz 635-1).
  • 6. Płodność pozamałżeńska: płodność osób nie będących w związku małżeńskim.


634

Współczynniki płodności według kolejności1 oblicza się uwzględniając liczbę urodzeń określonej kolejności. Współczynnikiem płodności według liczby poprzednich urodzeń 2 nazywa się współczynnik będący stosunkiem urodzeń określonej kolejności do liczby kobiet, które mogą urodzić dziecko tej kolejności. Jeżeli w mianowniku uwzględni się liczebność grupy na początku rozpatrywanego okresu, otrzymuje się prawdopodobieństwa urodzeń według liczby poprzednich urodzeń 3.


635

Badając płodność małżeńską1 można przeprowadzić analizę według kohort (116-2) matek. Współczynnik płodności według czasu trwania małżeństwa 2 wykorzystywany jest znacznie częściej niż współczynnik płodności według wieku3.


636

Termin płodność grupy1 dotyczy reprodukcji oddzielnych grup urodzeń lub małżeństw. Gdy rozpatruje się płodność określonej kohorty, używa sią również terminu płodność generacji (116-2). Najczęściej rozpatruje się grupy złożone z kobiet. Całkowita liczba dzieci zrodzonych przez daną generację aż do pewnego momentu to potomstwo w danej chwili2. O płodności zrealizowanej4 mówimy gdy cała kohorta przekroczyła już górną granicę okresu rozrodczego. Suma iloczynów współczynników płodności kohorty przez prawdopodobieństwo przeżycia kobiety nazywane jest skumulowaną płodnością netto5 kohorty.

  • 4. W przypadku, gdy kohorta nie przekroczyła górnej granicy wieku reprodukcji mówimy o płodności niepełnej (nie do końca zrealizowanej).


637

Spisy powszechne i inne badania są źródłem informacji o dzieciach urodzonych w obecnym małżeństwie1 oraz w ogóle. Często wyznaczana jest średnia liczba urodzonych dzieci2. Średnia dzieci przypadająca na parę małżeńską obrazuje przeciętną wielkość rodziny3. Możliwe jest także wyznaczenie średniej liczby dzieci na małżeństwo4. Szczególną uwagę zwraca się na małżeństwa o zrealizowanej płodności5, czyli takie, w których kobieta przekroczyła górną granicę wieku reprodukcujnego. Płodnosć kompletna6 to średnia liczba dzieci na kobietę, która zakończyła już okres produkcyjny.


638

Historia płodności1 lub historia reprodukcji1 wyznaczana dla każdej kobiety, zawiera ważne zdarzenia z jej życia reprodukcyjnego, takie jak małżeństwa, ciąże, urodzenia, śmierć dzieci, itp., wraz z datami tych wydarzeń. Historię płodności otrzymuje się najczęściej retrospektywnie z badań. Postacie rodziny1 są używane w demografii historycznej (102-1), w której ustala się parę małżeńską i ich dzieci poprzez rekonstrukcję rodziny2na podstawie statystyk rejestrowych (211-3). Historia ciąż3 lub zapis ciąż3 kobiety zawiera szczegółowe informacje o ciążach w tym o początkowej i końcowej dacie, a także o rozwiązaniu ciąży. Tak szczegółowe zapisy o czasie płodności są używane do różnych celów. Na przykład mogą dostarczać informacji o naturalnej płodności4, tj. płodności przy założeniu braku planowania rodziny (624-4). Uzywa się ich także do oszacowania zdolności poczęcia5, czyli prawdopodobieństwa poczęcia w cyklu menstruacyjnym (622-2). Rozróżnia się naturalną zdolność poczęcia6, gdy nie występuje antykoncepcja oraz pozostałą zdolność poczęcia7 w przeciwnym przypadku. Pojęcie efektywnej zdolności poczęcia8 oznacza zdolność poczęcia, którą szacuje się z uwzględnieniem wyłącznie żywych urodzeń. Współczynnik zapłodnień9 w trakcie danego okresu wystawienia na ryzyko (613-1) jest miarą wyrażającą skuteczność środków antykoncepcyjnych w trakcie okresu ich stosowania.

  • 1. Historie urodzeń zwykle ogranicza się do urodzeń żywych.
  • 6. Gdy użyte samodzielnie, słowo zdolność poczęcia oznacza naturalną zdolność poczęcia.


639

Sumaryczny wskaźnik okresowej płodności1, tj., płodności w wybranym roku lub okresie czasu, wyznaczany jest poprzez sumę kilku współczynników płodności według wieku tworząc harmonogram płodności2 i przedstawiając syntetyczną miarę płodności3, tak samo jak całkowity współczynnik płodności4. Także inne wskaźniki sumaryczne okresowe mogą być używane, takie jak całkowity współczynnik płodności małżeńskiej5, suma współczynników płodności według długości trwania małżeństwa, oraz współczynnik płodności według kolejności urodzeń6, suma współczynników płodności według wieku i kolejności urodzeń. Wskaźnik urodzeń do małżeństw7 wyznaczany jest poprzez odniesienie liczby urodzeń w danym roku do liczby małżeństw w tym roku lub do średniej ważonej liczby małżeństw (z bieżącego roku I lat poprzednich).

  • 2. Również rozkład płodności lub funkcja płodności.
  • 4. Nierzadko także w znaczeniu (133-4). Całkowita płodność dla pewnego roku przedstawia liczbę dzieci urodzonych na 1,000 kobiet, przy założeniu braku umieralności. Okresowy współczynnik płodności brutto (patrz 711-4), który otrzymuje się z iloczynu całkowitego współczynnika płodności przez udział urodzęń żeńskich, był często używany w przeszłości, choć obecnie całkowity współczynnik płodności jako wskaźnik sumaryczny okresowej płodności jest zalecany.


640

W państwach, w których aborcja (604-2) jest dozwolona, zbiera się informacje o liczbie legalnych aborcji (604-4). Współczynnik aborcji1 jest miarą częstości aborcji w populacji w danym okresie, którym zwykle jest rok. Liczbę aborcji można odnosić do liczebności populacji lub do liczby kobiet w wieku reprodukcyjnym lub innej określonej zbiorowości kobiet. Wskaźnik aborcji2 odnosi liczbę aborcji do liczby urodzeń żywych (601-4) zrealizowanych w tym samym okresie. Ostateczny wskaźnik aborcji3 stanowi sumę wskaźników dla poszczególnych grup wieku kobiet i uważany jest za syntetyczną miarę zjawiska aborcji.

* * *

retour à Strona główna | Przedmowa
Rozdział | Wstęp | Pojęcia ogólne | Opracowanie danych statystyki demograficznej | Rozmieszczenie i struktura ludności | Umieralność i chorobowość | Małżeństwa | Urodzenia | Ruch ludności i reprodukcja ludności | Migracje | Demografia ekonomiczna i społeczna | Indeks
Section | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 20 | 21 | 22 | 23 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 | 50 | 51 | 52 | 60 | 61 | 62 | 63 | 70 | 71 | 72 | 80 | 81 | 90 | 91 | 92 | 93